Sự nguy hiểm của TikTok: Trẻ con mê tới mức bị cấm thì nhờ bạn quay màn hình video gửi qua tin nhắn, số khác không dám tải về dùng

Carla Birnbaum cấm 2 cô con gái tải ứng dụng TikTok nhưng không thành. Người phụ nữ này tình cờ phát hiện ra khi kiểm tra chiếc điện thoại đầy dung lượng và không thể cập nhật của con gái vì bộ nhớ quá tải. Không có TikTok, con cô ‘lách luật’ bằng cách nhờ bạn bè quay màn hình các clip trên ứng dụng, sau đó gửi chúng qua tin nhắn. “Chúng tôi không hề biết cho đến khi con gái nhỏ của tôi làm hỏng điện thoại và tôi mang đi sửa”, Carla Birnbaum, 45 tuổi, đến từ Johns Creek, Ga cho biết.

Hơn 1 tỷ người dùng sử dụng TikTok mỗi tháng, song vẫn có người từ chối tải xuống hoặc tương tác với ứng dụng chia sẻ video. Một số bậc cha mẹ, trong đó có Birnbaum, thậm chí còn không cho phép con sử dụng vì lo sợ tính gây nghiện. Số khác thì sợ dữ liệu cá nhân bị chia sẻ với công ty mẹ ByteDance, đồng thời cáo buộc Trung Quốc sử dụng TikTok như một công cụ thao túng và gián điệp. 

Mức độ phổ biến của TikTok trải dài qua nhiều thế hệ. Đây là ứng dụng được mọi lứa tuổi yêu thích, trong đó, khoảng 36% dân số Mỹ trên 12 tuổi sử dụng vào năm ngoái, theo một cuộc khảo sát của Edison Research được thực hiện vào tháng 1/2022. 

Những người không có ứng dụng thường nhận được liên kết từ bạn bè, sau đó xem các video ngắn trong trình duyệt web trên điện thoại. Họ sẽ không thể thích, bình luận về các bài đăng hoặc nhận nguồn cấp dữ liệu video được cá nhân hóa.

Sự phổ biến khiến TikTok bùng nổ. Meta thậm chí còn cung cấp tính năng sao chép có tên là Reels để nhanh chóng bắt kịp xu hướng.

Angela Proto, một giáo viên tiếng Tây Ban Nha 38 tuổi ở Louisville, Ky., từ chối tải xuống TikTok do lo ngại quyền riêng tư. Trước đó, cô nghe tin ứng dụng xã hội Musical.ly thu thập quá nhiều dữ liệu cá nhân, vậy nên quyết định tránh xa TikTok sau khi 2 ứng dụng hợp nhất.

Dẫu vậy, người phụ nữ này vẫn muốn cập nhật các video hướng dẫn làm tóc và nấu nướng - những thứ thường được xuất hiện trên TikTok. Cô cũng thích những clip hài hước về chó và thỉnh thoảng chia sẻ video dạy tiếng Tây Ban Nha với các học sinh của mình. Cô quyết định xem chúng trên Instagram thay vì ứng dụng gây nghiện nọ. 

Nghiên cứu nội bộ từ Meta năm ngoái cho thấy gần 1/3 Reels, tính năng video ngắn trên Instagram, bắt đầu trên một nền tảng khác — chủ yếu là TikTok. Các story trên Instagram cũng sẽ có logo TikTok.

Ngoài ra, TikTok còn xuất hiện trên YouTube, thường dưới dạng tổng hợp các video ngắn. Chẳng hạn, một video tổng hợp dài 11 phút về MrBeast có hơn 8 triệu lượt xem trên nền tảng. Ứng dụng này cũng xuất hiện trên Pinterest, trộn lẫn với các bài đăng thông thường hoặc trong tab Watch.

Nhiều người sợ bị cuốn vào các video TikTok. Họ đơn giản chỉ xem chúng khi bạn bè gửi liên kết. Eli Stein, 33 tuổi đến từ New York, làm việc trong ngành công nghệ, là một ví dụ. Anh chàng này rất nghiêm khắc với quỹ thời gian dành cho điện thoại, vậy nên lo sợ mình sẽ bị nghiện nếu tải xuống TikTok. 

Giống như Proto, Eli Stein chỉ xem Reels trên Instagram, chủ yếu là những clip hài hước về chó hoặc bóng rổ. Anh cho rằng Reels hiển thị nội dung phù hợp và vừa phải với sở thích chứ không gây nghiện và dồn dập như TikTok. 

Caitlin Fennessy, phó chủ tịch kiêm giám đốc Hiệp hội các chuyên gia về quyền riêng tư quốc tế, cho biết một số thông tin vẫn được liên kết với TikTok ngay cả khi người dùng tìm kiếm chúng bên ngoài ứng dụng. Ngày sinh hoặc địa chỉ email cá nhân cũng sẽ được chia sẻ khi họ tạo một tài khoản trên ứng dụng. 

Được biết, TikTok là ứng dụng thành công nhất lịch sử. Nó xuất hiện vào năm 2017 từ ứng dụng chia sẻ video Douyin của Trung Quốc và chỉ 3 năm sau đã trở thành ứng dụng được tải xuống nhiều nhất thế giới, thậm chí vượt qua cả Google nếu xét về số lượt tên miền web được truy cập.

Quá trình chinh phục người dùng có “bệ phóng” là thời gian nhàn rỗi đợt phong tỏa COVID-19, song đây không đơn thuần chỉ là may mắn. Thiết kế thuật toán của TikTok biến đây trở thành một ứng dụng mà người dùng khó có thể cưỡng lại.

Với TikTok, thuật toán đề xuất là sản phẩm cốt lõi. Không phải liệt kê sở thích, việc duy nhất bạn cần làm là ngồi xem video, nhấn like nếu thích hoặc lướt qua nếu không ưa. Hành động này sẽ được TikTok ghi nhớ, từ đó tự tạo thói quen xem và điều chỉnh nội dung hiển thị cho phù hợp (có khi thông qua nét mặt của bạn). Video TikTok thường ngắn hơn nhiều so với video trên YouTube, vậy nên, thuật toán thu thập dữ liệu cũng nhanh và tập trung nhiều hơn vào người dùng.

For You ưu tiên các nội dung bắt xu hướng và tức thời, vì vậy có những lúc, các video mang tính xây dựng sẽ bị loại khỏi danh sách để nhường chỗ cho các thông tin “rác” thú vị.

Theo Bloomberg, những video như vậy vô hại, nhưng thuật toán không chỉ hiển thị cho người dùng một nội dung duy nhất. Khi nhận được tín hiệu về sự thu hút, nó sẽ tiếp tục lặp đi lặp lại nội dung tương tự và ghi dấu trong não người xem. Không ít trào lưu gây hại, sai lệch song bị lan truyền mạnh mẽ là vì vậy.

Theo các chuyên gia, có bằng chứng cho thấy việc xem những nội dung như vậy có thể gây ra bệnh tâm thần hàng loạt. Câu chuyện về những cô gái trẻ khỏe mạnh xem clip về những người mắc bệnh Tourette bất ngờ xuất hiện các triệu chứng tương tự là ví dụ điển hình. Chính vì vậy, TikTok đang bị ví như một loại siêu vũ khí mới có thể tác động đến hành vi con người và thao túng tâm lý chỉ nhờ việc nhấp vào liên kết.

Theo các chuyên gia, mối nguy hiểm lớn nhất của ứng dụng không nằm ở bất kỳ nội dung cụ thể nào mà ở bản chất gây nghiện của nó. Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa chứng nghiện điện thoại thông minh, sự co rút chất xám của não và “chứng mất trí do kỹ thuật số” - thuật ngữ ám chỉ chứng lo âu, trầm cảm và suy giảm trí nhớ.

Theo: WSJ, The Verge