Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư – Quyền thiên

“Quyền” vốn có nghĩa là cái cân, hàm ý cân nhắc nặng – nhẹ, đúng – sai, đồng thời mang ý quyền biến, tức sự linh hoạt ứng xử, tùy thời. Trong mưu lược Quỷ Cốc Tử, “Quyền” là khả năng điều chỉnh chiến lược thuyết phục sau khi đã nắm rõ tâm lý, phản ứng và bối cảnh của đối phương. Đây là bước hành động then chốt, nơi người du thuyết quyết định cách nói, thái độ và phong thái phù hợp để đạt hiệu quả cao nhất.

Du thuyết là nghệ thuật khiến người khác tiếp nhận lập trường của mình, không phải bằng sự áp đặt hay lời lẽ rườm rà, mà bằng cách nói đúng người, đúng lúc, đúng cách. Gặp người hoài nghi, lời phải gọn, sắc, rõ ý. Gặp người sĩ diện, người thuyết khách cần mềm mỏng, uyển chuyển. Nói với người mưu trí, khôn ngoan thì cần có chiều sâu uyên bác; với học giả, phải hùng biện mạnh mẽ; với bậc tôn quý, cần khí thế đĩnh đạc; với người giàu có, nên dùng vẻ nho nhã, thanh cao; còn với người nghèo khổ thì nhấn mạnh lợi ích cụ thể. Đôi khi, phản biện không nhằm thắng thua, mà để khơi dậy suy nghĩ tiềm ẩn, khiến đối phương tự nhận ra điều ta muốn dẫn dắt.

Để “Quyền” phát huy tối đa, người thuyết khách phải phối hợp thuần thục ba giác quan: mắt quan sát, tai lắng nghe, miệng ứng đối. Sự kết hợp này giúp họ phản ứng linh hoạt, đọc vị tín hiệu ngầm và điều chỉnh thông điệp kịp thời. Cách nói quan trọng không kém nội dung. Giọng điệu, ánh mắt, biểu cảm, nếu được sử dụng đúng thời điểm, đều có thể trở thành “vũ khí” thuyết phục. Quyền biến không phải là giả tạo, mà là nghệ thuật làm chủ không gian giao tiếp, tình huống và chính bản thân mình.

Trong quá trình biện thuyết, sắc thái cảm xúc cũng phải linh hoạt – khi cần ai oán, khi âu lo, lúc vui mừng, khi phẫn nộ – sao cho phù hợp tình thế và mục tiêu. Chọn đúng phong thái giúp người thuyết khách kiểm soát mạch chính của câu chuyện và giữ thế chủ động, ngay cả khi hoàn cảnh thay đổi. Một lập luận đúng chưa chắc đã hiệu quả nếu sai người hoặc sai thời điểm; chỉ khi hợp người, hợp thời, lời nói mới đạt sức thuyết phục tối đa.

Nguyên tắc quan trọng của “Quyền thiên” là biết giới hạn của lời nói. Không phải ai cũng có thể thuyết phục được. Có người không đủ năng lực tiếp nhận, có người cố chấp đến mức bất chấp lý lẽ. Khi ấy, người thuyết khách càng nói càng phản tác dụng. Biết dừng đúng lúc, tránh bế tắc và chuyển hướng hợp lý không phải là thất bại, mà là biểu hiện của trí tuệ. Người nắm được “Quyền” sẽ biết khi nào nên lùi, khi nào nên tiến, khi nào cần nói cứng để đối phương lúng túng và khi nào nên mềm mỏng để mở đường thương lượng. Nói ít mà sâu, nói đúng thời điểm sẽ hiệu quả hơn trăm lời dài dòng.

Cốt lõi của thuật quyền thiên là hiểu rõ tình thế, nắm bắt đặc điểm con người, rồi chọn cách ứng xử phù hợp để đạt mục tiêu. Từ thời cổ đại, thuật này đã được xem là bí quyết thành công của nhiều bậc du thuyết, quân sư. Khổng Tử (551–479 TCN) – nhà giáo, nhà hiền triết, người sáng lập Nho giáo là minh chứng sống động cho “thuật quyền thiên” trong giáo dục và thuyết phục. Ông nổi tiếng biết tùy theo tính cách từng học trò để đưa ra lời khuyên khác nhau, tránh rập khuôn.

Một lần, học trò của ông là Trọng Do (542 – 480 TCN), tự là Tử Lộ hỏi: “Nghe thấy một việc nên làm thì có làm ngay không?”. Khổng Tử đáp: “Nhà ngươi còn cha và anh, hãy hỏi họ trước.” Vài ngày sau, một học trò khác là Nhiễm Hữu cũng hỏi câu này, ông lại trả lời: “Có, làm ngay.” Khi Công Tây Hoa thắc mắc, Khổng Tử giải thích: “Tử Lộ nóng nảy, cần kiềm chế; Nhiễm Hữu nhút nhát, cần thúc đẩy.” Cùng một câu hỏi, hai câu trả lời – đó là nghệ thuật ứng biến dựa trên con người và hoàn cảnh.

Trong “Quyền thiên”, Quỷ Cốc Tử đã nói: “Bình ngôn giả, quyết nhi cán dũng”, tức dùng lời lẽ thẳng thắn, thành thực để nói ra ý kiến, đồng thời dựa vào sự quả quyết, đáng tin cậy của bản thân trong lời nói để làm tăng sức thuyết phục. Lỗ Trọng Liên (còn được gọi là Lỗ Liên), một danh sĩ thời Chiến Quốc, đã vận dụng xuất sắc nguyên tắc này.

Năm Triệu Hiếu Vương thứ 9, nước Tần vây kinh đô Hàm Đan của nước Triệu. Vua Ngụy đã phái sứ thần tới khuyên vua Triệu xưng Tần làm đế. Vua Triệu do dự không quyết. Lỗ Trọng Liên đã tìm cách gặp tướng quân Tân Viên Diễn của nước Ngụy để xin sự giúp đỡ. Ông dùng lập luận thẳng thắn chỉ rõ cái hại nếu Tần thành đế: chư hầu mất quyền, đại thần bị thay thế, vua bị uy hiếp. Không nịnh bợ, không hăm dọa, ông dựa vào lý lẽ và quyết đoán để xoay chuyển tình thế, khiến hai nước Triệu và Ngụy liên minh lại kháng nước Tần.

Tài biện luận của Lỗ Trọng Liên được nhà văn nổi tiếng Trung Quốc thời Tống - Tô Thức ca ngợi: “Tài biện luận của Lỗ Trọng Liên còn hơn cả Trương Nghi và Tô Tần, phong thái đĩnh đạc của ông còn hơn cả Thuần Vũ Khôn và Trâu Diễn. Ông có thể giải quyết mọi khó khăn gặp phải, lập công mà không đòi khen thưởng, thời Chiến Quốc chỉ ông mới làm được điều đấy”.

Quỷ Cốc Tử từng nói: “Người thông minh khi làm việc sẽ không dùng điểm yếu của mình, mà thường dùng điểm mạnh của người khác; không dùng cái lóng ngóng, vụng về của mình mà lợi dụng sự khéo léo, tinh tế của người khác, làm vậy mọi việc sẽ trở nên đơn giản, không còn khó khăn nữa.” Áp dụng mưu lược này vào quản lý kinh doanh chính là “lợi dụng sở trường của người khác”. Điều này đồng nghĩa với việc biết khai thác trí tuệ, kinh nghiệm và nguồn lực của người khác để bổ sung cho thiếu sót của bản thân. Trước hết, cần thăm dò, tìm kiếm, thu thập thông tin của đối thủ; từ đó rút kinh nghiệm, cải tiến sản phẩm, dịch vụ để sánh ngang hoặc vượt xa họ.

“Quyền thiên” không dựa trên áp đặt hay lừa dối, mà là bản lĩnh ứng xử, khả năng thấu cảm và điều hướng tinh tế các mối quan hệ. Người hiểu và vận dụng được “Quyền” vừa tránh va vấp không cần thiết, vừa nắm lợi thế trong giao tiếp, lãnh đạo và thuyết phục. Biết quan sát đúng lúc, lắng nghe đúng cách, nói đúng điều cần nói – đó cũng là đỉnh cao của giao tiếp, khiến người khác tự nguyện đi theo ý mình mà không hề nhận ra rằng họ đã được dẫn dắt.

“Quyền thiên” thuộc thiên thứ 9 trong 12 thiên mưu lược của cuốn sách “Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư”, được Nhà sáng lập - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ cẩn trọng tuyển chọn thuộc lĩnh vực Chính trị – Ngoại giao – Quân sự trong "Tủ sách Nền Tảng Đổi Đời".

https://www.youtube.com/watch?...

(Đón đọc kỳ sau: Quỷ Cốc Tử Mưu lược toàn thư – Mưu thiên)