Quá khứ ám ảnh ngân hàng HSBC: Lợi nhuận giảm 14% do phải trích lập 1,1 tỷ USD vì vụ lừa đảo đa cấp lớn nhất thế kỷ

Trong quý III/2025, Ngân hàng HSBC bất ngờ công bố mức sụt giảm 14% lợi nhuận trước thuế, chỉ còn 7,3 tỷ USD.

Nguyên nhân không đến từ khủng hoảng kinh tế hay suy giảm tín dụng, mà từ một “bóng ma” pháp lý kéo dài hơn một thập kỷ: vụ lừa đảo đa cấp Ponzi của Bernard Madoff bị phanh phui từ năm 2008.

Vụ gian lận lớn nhất thế kỷ

Bernard Madoff, cựu chủ tịch sàn Nasdaq, đã qua đời trong tù năm 2021, nhưng hậu quả mà ông để lại vẫn tiếp tục đeo bám hệ thống tài chính toàn cầu.

Sau khi mô hình Ponzi trị giá hơn 65 tỷ USD sụp đổ vào năm 2008, hàng loạt quỹ đầu tư, ngân hàng và tổ chức tài chính bị kéo vào vòng kiện tụng. HSBC là một trong số đó khi bị cáo buộc thiếu trách nhiệm giám sát khi cung cấp dịch vụ lưu ký cho các quỹ đầu tư vào hệ thống của Madoff.

Mới đây, Tòa án Luxembourg đã bác bỏ kháng cáo của HSBCđối với một phần yêu sách từ Herald Fund SPC, một quỹ đã mất tài sản trong vụ lừa đảo, buộc ngân hàng này phải trích lập 1,1 tỷ USD cho khả năng bồi thường.

Vụ kiện, bắt đầu từ năm 2009, nhắm vào đơn vị HSBC Securities Services Luxembourg (HSSL), cáo buộc ngân hàng đã không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giám sát và lưu ký tài sản, từ đó cho phép các hoạt động gian lận tiếp diễn.

Khoản dự phòng này, tuy chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng lợi nhuận hàng năm, nhưng lại tác động mạnh tới hình ảnh và tỷ suất lợi nhuận của HSBC, vốn đang trong quá trình tái cấu trúc sâu rộng dưới thời CEO Georges Elhedery.

Khoản trích lập pháp lý đã kéo lợi nhuận trước thuế của HSBC giảm 14%, xuống còn 7,3 tỷ USD. Đồng thời, chi phí hoạt động tăng 24%, lên 10,1 tỷ USD, một phần do các khoản chi pháp lý và điều tra thuế ở Pháp. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn hữu hình (ROTE) giảm từ 15,5% xuống còn 12,3%, cho thấy sức ép mà ngân hàng phải gánh chịu.

Điều đáng nói là sự kiện này diễn ra trong bối cảnh HSBC đang cố gắng chuyển mình thành một ngân hàng “đơn giản, nhanh nhẹn và tập trung hơn” theo lời CEO Elhedery. Vị giám đốc này đang dẫn dắt một cuộc cải tổ quy mô lớn với việc đóng cửa mảng đầu tư tại Mỹ và châu Âu, rút khỏi các thị trường nhỏ như Úc, Ai Cập và Indonesia nhằm tập trung nguồn lực cho châu Á, đặc biệt là Hồng Kông và Trung Quốc.

Tuy nhiên vụ kiện Madoff đã chứng minh một thực tế phũ phàng: dù mô hình kinh doanh có được tái cấu trúc đến đâu, những rủi ro pháp lý từ quá khứ vẫn có thể cắn ngược trở lại bất kỳ lúc nào.

Cùng lúc với vụ kiện Madoff, HSBC cũng đối mặt với rủi ro bất động sản thương mại tại Hồng Kông và Anh, nơi thị trường đang suy yếu do dư cung và lãi suất cao. Ngân hàng đã phải trích lập thêm 1 tỷ USD cho các khoản vay có dấu hiệu suy giảm giá trị, nâng tổng dự phòng lên 6,8 tỷ USD.

Tuy nhiên, vẫn có những điểm sáng. Thu nhập lãi ròng tăng 15%, thu nhập từ quản lý tài sản tại Hồng Kông tăng mạnh tới 61%, nhờ nhu cầu bảo hiểm và đầu tư của giới giàu Trung Quốc. HSBC cũng đang lên kế hoạch mua lại toàn bộ cổ phần thiểu số trong Hang Seng Bank với giá 13,6 tỷ USD, cho thấy ngân hàng sẵn sàng chi tiền để củng cố vị thế tại châu Á thay vì chỉ tập trung cắt giảm chi phí như trước.

Tóm lại, Quý 3 của HSBC là một minh chứng rõ ràng cho việc một ngân hàng toàn cầu phải đối mặt với sự phức tạp của cả quá khứ và hiện tại. Lợi nhuận sụt giảm không phải là dấu hiệu của một mô hình kinh doanh yếu kém, mà là cái giá phải trả cho những rủi ro pháp lý tiềm ẩn kéo dài hàng thập kỷ.

Việc trích lập dự phòng Madoff tuy gây đau đớn về mặt tài chính trong ngắn hạn, nhưng lại được coi là bước đi cần thiết để dọn dẹp bảng cân đối kế toán, giúp ngân hàng có thể tập trung hoàn toàn vào việc thực hiện chiến lược tăng trưởng đầy tham vọng, đặc biệt là thông qua thương vụ mua lại Hang Seng Bank.

*Nguồn: FT, Fortune, BI