Một bài báo mới đây của tờ The New York Times đã khắc họa rõ nét cuộc đổi ngôi này, không chỉ qua những con số vĩ mô mà còn qua câu chuyện của những doanh nghiệp then chốt trong chuỗi cung ứng – những mắt xích thầm lặng đang tạo nên một hệ sinh thái sản xuất hoàn chỉnh ngay tại Việt Nam.
Trong nhiều năm, công thức mặc định của ngành giày dép toàn cầu là "sản xuất tại Trung Quốc". Nhưng dữ liệu gần đây cho thấy một sự đảo chiều đáng kinh ngạc.
Công nhân của một nhà máy Nike làm việc tại một dây chuyền sản xuất băng chuyền, đóng giày thể thao Nike. (Ảnh minh họa - Ảnh: Getty Images)
Theo báo cáo tài chính của Nike, vào năm 2021, có tới 51% sản lượng giày của hãng được sản xuất tại Việt Nam, trong khi tỷ lệ tại Trung Quốc đã giảm xuống chỉ còn 21%. Con số này càng có ý nghĩa hơn khi biết rằng vào năm 2006, Trung Quốc chiếm tới 35% sản lượng của Nike. Tương tự, đối thủ Adidas cũng chứng kiến Việt Nam trở thành nguồn cung ứng giày dép lớn nhất, chiếm khoảng 40% tổng sản lượng của hãng.
Cuộc dịch chuyển này không phải là ngẫu nhiên, mà là kết quả của một quá trình kéo dài được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố cộng hưởng. Bắt đầu từ thập niên 2010, chi phí nhân công tại Trung Quốc tăng mạnh đã làm giảm lợi thế cạnh tranh.
Tiếp đó, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung do chính quyền Tổng thống Trump khởi xướng năm 2018 đã tạo ra rủi ro lớn về thuế quan, buộc các thương hiệu phải tìm kiếm phương án thay thế. Cuối cùng, cú sốc từ đại dịch COVID-19 vào năm 2020 được xem là "giọt nước tràn ly", khi việc Trung Quốc đóng cửa biên giới khiến các tập đoàn toàn cầu nhận ra sự nguy hiểm của việc quá phụ thuộc vào một nguồn cung duy nhất.
Như chia sẻ của ông Tony Le, một lãnh đạo người Mỹ gốc Việt trong ngành, trên The New York Times: “Đây chẳng khác gì sự kiện mở cửa của Trung Quốc trước kia, giờ chính là thời điểm Việt Nam mở cửa.”
Nhà máy Jones & Vining Việt Nam
Sức hút của Việt Nam không chỉ đến từ nhân công giá rẻ. The New York Times đã tập trung vào câu chuyện của Jones & Vining, một công ty có trụ sở tại Boston đã sản xuất khuôn giày trong 90 năm, để lý giải sự khác biệt.
Năm 2011, khi nhận thấy xu hướng dịch chuyển, Jones & Vining đã quyết định "theo chân" các khách hàng lớn của mình và xây dựng nhà máy tại Khu công nghiệp Giang Điền (Đồng Nai). Đây chính là một quyết định chiến lược, đặt nền móng cho sự phát triển của một chuỗi cung ứng tự chủ hơn. Các con số tại nhà máy này thực sự ấn tượng: 120 triệu cặp lót giày, 20 triệu cặp lót trong, và 500,000 khuôn giày được sản xuất mỗi năm.
Điều quan trọng hơn cả những con số này là 70% sản phẩm do Jones & Vining Việt Nam làm ra được cung cấp cho các nhà máy sản xuất giày khác ở khu vực lân cận. Đây chính là điểm khác biệt cốt lõi. Việt Nam không còn chỉ đơn thuần là nơi gia công.
Một "hệ sinh thái" công nghiệp phụ trợ hoàn chỉnh đang được hình thành, nơi các linh kiện quan trọng nhất được sản xuất ngay tại chỗ, giúp các thương hiệu lớn tối ưu hóa chi phí và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường. Chính ông Jim Salzano, Giám đốc điều hành của Jones & Vining, đã khẳng định với tờ báo Mỹ: "Việc sản xuất giày tại Việt Nam hiện nay phụ thuộc rất ít vào Trung Quốc".
Sự trỗi dậy của ngành công nghiệp sneaker không chỉ là câu chuyện vĩ mô, nó còn làm thay đổi cuộc sống của hàng trăm nghìn người lao động. Bà Phạm Kiều Diễm, một trong những công nhân đầu tiên của một nhà máy đối tác của Nike tại Đồng Nai từ năm 1995, chia sẻ rằng công việc này đã giúp gia đình bà từ làm nông nghiệp, tiết kiệm mua được đất, xây nhà và "thay đổi cuộc sống tốt đẹp hơn".
Container vào cảng Cát Lái
"Trái ngọt" cho nền kinh tế Việt Nam được thể hiện rõ qua số liệu xuất khẩu. Theo báo cáo mới nhất từ Tổng cục Hải quan, trong 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng giày dép các loại đã đạt 16,08 tỷ USD, tăng 7,2% (tương ứng tăng 1,09 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước.
Những con số này khẳng định Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế là nhà xuất khẩu giày dép lớn thứ hai thế giới mà còn đang từng bước củng cố vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị toàn cầu. Cuộc đổi ngôi trong ngành sản xuất giày dép thế giới là một xu hướng rõ ràng, và Việt Nam đang nắm giữ những lợi thế then chốt để củng cố vị trí dẫn đầu của mình trong nhiều năm tới.
.png "\"Cá mập\" quy mô 13.300 tỷ tiếp tục cơ cấu: Một mã chứng khoán bất ngờ vào top 5 danh mục, thêm 4 cổ phiếu mới góp mặt")
.jpg "Đây là cách dòng tiền lớn âm thầm \"thoát hàng\" trước khi thị trường chứng khoán điều chỉnh"){kind=avatar}
