Mỹ tham vọng bẻ gãy gọng kìm đất hiếm Trung Quốc, chuyên gia cảnh báo: Bài toán cần 20 năm mới có lời giải

REalloys, công ty có trụ sở tại bang Ohio, cho biết họ đã xây dựng được lộ trình phát triển chuỗi cung ứng đất hiếm không liên quan đến Trung Quốc, thông qua hợp tác với các đối tác tại Canada và Nhật Bản. Theo kế hoạch, REalloys dự kiến bắt đầu cung ứng các sản phẩm đất hiếm, bao gồm nam châm, vào đầu năm 2027.

Chiến lược của REalloys là kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị, từ nguồn kim loại đầu vào đến các khâu mua sắm và tinh chế, mà không sử dụng nguồn cung hay công nghệ từ Trung Quốc.

Tháng 10 vừa qua, công ty đã nhận được thư bày tỏ quan tâm từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Mỹ, cơ quan tín dụng chính thức của chính phủ liên bang, cho khoản vay lên tới 200 triệu USD nhằm tài trợ cho các cơ sở tinh chế và sản xuất nam châm.

Hiện REalloys đang vận hành một cơ sở chuyên về nam châm vĩnh cửu và kim loại chiến lược tại Ohio. Đầu tuần này, công ty công bố hợp tác với Hội đồng Nghiên cứu Saskatchewan của Canada. Theo thỏa thuận, REalloys sẽ đầu tư 21 triệu USD để xây dựng một nhà máy chế biến đất hiếm nặng tại tỉnh này. Đây là một trong nhiều sáng kiến của khu vực tư nhân nhằm phá vỡ sự kiểm soát của Trung Quốc đối với chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu.

Cố vấn chiến lược Tim Johnston của REalloys cho biết trọng tâm của công ty là khả năng xử lý nguyên liệu từ nhiều nguồn khác nhau, qua đó giảm phụ thuộc vào một mỏ duy nhất. Ông nói doanh nghiệp cũng tập trung vào khâu tinh luyện, lĩnh vực hiện gần như chưa được phát triển tại Bắc Mỹ.

Theo Morgan Stanley, Trung Quốc hiện chiếm khoảng 88% thị phần toàn cầu về sản xuất đất hiếm tinh luyện và 90% nguồn cung nam châm. Vị thế này đã biến đất hiếm thành một công cụ quan trọng của Bắc Kinh trong căng thẳng thương mại với Mỹ. Washington và các đồng minh buộc phải đẩy mạnh nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Trong thời gian gần đây, Mỹ đã ký nhiều thỏa thuận liên quan đến khoáng sản chiến lược, bao gồm với Malaysia, Australia, Nhật Bản và Hàn Quốc nhằm đảm bảo nguồn cung khoáng sản cho lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Tại thị trường nội địa, các doanh nghiệp như MP Materials cũng đang mở rộng hoạt động khai thác, tinh luyện và tái chế.

Tuy vậy, việc phá vỡ sự thống trị của Trung Quốc trong khâu chế biến đất hiếm vẫn đối mặt nhiều rào cản. Mỹ phải giải quyết từ chi phí cao, lo ngại môi trường, khó khăn về cấp phép cho tới sự thận trọng của nhà đầu tư. Các nhà phân tích ước tính Mỹ có thể cần từ 10 - 20 năm để xây dựng một chuỗi cung ứng đất hiếm độc lập và an toàn.

Ông Johnston thừa nhận việc tìm nguồn cung ngoài Trung Quốc tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn, nhưng nhấn mạnh đây là một quyết định mang tính chiến lược dài hạn. Theo ông, quá trình hình thành một chuỗi cung ứng đất hiếm không phụ thuộc Bắc Kinh sẽ cần nhiều thời gian và không thể đạt được trong ngắn hạn.

Theo SCMP