Luật Đầu tư sửa đổi: hướng tới cơ chế hậu kiểm, giảm mạnh điều kiện kinh doanh

Sáng 27/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, các đại biểu Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Mạnh dạn bỏ các ngành nghề không còn phù hợp

Vấn đề ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Điều 7 của dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp. Dự thảo đã nỗ lực loại bỏ 25 ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng cần rà soát thêm để đảm bảo tính hợp lý và hiệu quả.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ) thống nhất với các nội dung tiếp thu của dự thảo nhưng đề nghị bổ sung ba nội dung cụ thể để hoàn thiện dự thảo luật. Đối với việc bãi bỏ 25 ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đại biểu đề nghị cần bổ sung cơ chế kiểm soát tối thiểu về chất lượng và chuyên môn. Việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm chuyên môn là phù hợp với Điều 33 của Hiến pháp về quyền tự do kinh doanh và nguyên tắc quản lý về tiêu chuẩn.

Tuy nhiên, tại Khoản 6, Điều 7 quy định các hình thức áp dụng điều kiện, đại biểu nhận định dự thảo thiếu hình thức quản lý bằng chứng chỉ hành nghề bắt buộc đối với các nghề có tính chuyên môn cao đã bị bãi bỏ thuộc Phụ lục số 4.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị điều chỉnh Khoản 6, Điều 7, cụ thể là sửa đổi điểm d theo hướng: "Các yêu cầu khác mà cá nhân, tổ chức kinh tế phải đáp ứng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh mà không cần có xác nhận bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền, bao gồm các quy định về chứng chỉ hành nghề bắt buộc đối với cá nhân tham gia vào các ngành nghề có tính chuyên môn cao được Chính phủ quy định chi tiết".

Đại biểu Lê Hoàng Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) đồng tình với việc mạnh dạn bỏ các ngành nghề không còn phù hợp. Tuy nhiên, qua rà soát, đại biểu cho rằng vẫn còn một số ngành nghề chủ yếu mang tính quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật chưa thật sự phù hợp với dự thảo Điều 7 và không cần thiết duy trì ở cấp Luật.

đại biểu Lê Hoàng Anh đề nghị bổ sung cơ chế rà soát định kỳ 3 năm, ngành nghề không còn phù hợp thì tự động hết hiệu lực theo thông lệ OECD. Đặc biệt, đề nghị bỏ cụm từ "các yêu cầu khác" tại Khoản 6 Điều 7 để tránh phát sinh "giấy phép con" ẩn.

Đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) đề nghị rà soát thêm trong 227 điều kiện kinh doanh có điều kiện. Đại biểu cho rằng chúng ta mới loại ra có 25 điều kiện, các điều kiện khác có liên quan đến các lĩnh vực chuyên ngành thì nên để các Bộ chuyên ngành quản lý và chịu trách nhiệm. Điều này giúp Bộ Tài chính cũng như Sở Tài chính ở địa phương không phải chịu trách nhiệm về vấn đề kinh doanh có điều kiện.

Đại biểu Phạm Văn Hoà cũng chỉ ra sự tương đồng trong các quy định bị loại bỏ và chưa loại bỏ, ví dụ kiểm toán đưa vào kinh doanh dịch vụ có điều kiện, còn dịch vụ kế toán lại loại ra. Đại biểu đề nghị Bộ Tài chính quan tâm và xem xét điểm này.

Dự kiến cắt giảm tối thiểu giấy phép kinh doanh của 50 ngành, nghề

Sau khi các đại biểu thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có giải trình các ý kiến được nêu ra xung quanh dự Luật Đầu tư (sửa đổi).

Theo luật hiện hành, 234 ngành, nghề cần xin cấp giấy phép mới được kinh doanh, trong đó không ít lĩnh vực có thể kiểm soát đầu ra bằng các tiêu chuẩn, quy chuẩn. Tại dự thảo luật sửa đổi mới nhất trình Quốc hội, Chính phủ đề xuất giảm 25 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, tức là không cần xin giấy phép kinh doanh. Các lĩnh vực gồm dịch vụ kế toán, xuất khẩu gạo, kinh doanh tạm nhập - tái xuất thực phẩm đông lạnh...

Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết sau khi rà soát, cơ quan này dự kiến cắt giảm tối thiểu giấy phép kinh doanh của 50 ngành, nghề, tức là gấp đôi so với dự kiến tại dự thảo luật.

Theo Bộ trưởng, hiện nay trên cơ sở báo cáo của Bộ Tài chính, Thủ tướng vẫn giao bộ phối hợp với các bộ, ngành tiếp tục yêu cầu cắt giảm thêm. Bộ cũng đưa ra thêm nhiều nguyên tắc thực hiện cắt giảm.

Sau khi luật có hiệu lực, Chính phủ sẽ giao cho các bộ, ngành để sửa đổi tiếp điều kiện kinh doanh, chuyển sang cơ chế hậu kiểm, kiểm soát bằng tiêu chuẩn và quy chuẩn. Ông khẳng định mục tiêu của việc này nhằm đảm bảo thực hiện đầy đủ, nhất quán quyền tự do kinh doanh của người dân, doanh nghiệp.

Trước đó, đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) cho rằng dự thảo luật vẫn còn một số nhóm ngành, nghề chủ yếu mang tính tiêu chuẩn, kỹ thuật sản phẩm và không cần thiết duy trì điều kiện kinh doanh. Ông đề nghị tiếp tục rà soát điều chỉnh, miễn giấy phép kinh doanh với nhóm kinh doanh thực phẩm, vì "đang bao trùm quá rộng".

Ông cũng đánh giá nhóm thương mại điện tử không nên bao gồm logistics, thanh toán, nền tảng nhỏ và chỉ giữ đối với nền tảng quy mô lớn có dữ liệu người tiêu dùng.

Theo ông, nhóm thức ăn chăn nuôi, thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y... cũng không cần duy trì là ngành, nghề phải xin giấy phép kinh doanh. Bởi những mặt hàng này được kiểm soát hiệu quả thông qua cơ chế đăng ký lưu hành, kiểm nghiệm, kiểm dịch và quy chuẩn kỹ thuật.

Ngoài ra, ông cũng đề nghị bổ sung cơ chế rà soát định kỳ 3 năm, ngành nghề không còn phù hợp thì tự động hết hiệu lực theo thông lệ của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD và nhiều nước ASEAN.