.jpg)
Vào tháng 3 vừa qua, Giám đốc điều hành của Shopify đã thông báo với các quản lý cấp cao rằng ông sẽ áp dụng một quy tắc mới: Trước khi yêu cầu tăng nhân sự, họ phải chứng minh rằng trí tuệ nhân tạo (AI) không thể thực hiện công việc đó hiệu quả bằng con người.
Vài tuần sau, CEO của Duolingo cũng đưa ra một chỉ thị tương tự và thậm chí còn mạnh tay hơn: Tuyên bố rằng công ty sẽ dần dần loại bỏ các cộng tác viên làm việc tự do và thay thế họ bằng AI. Những tuyên bố này hoàn toàn phù hợp với những gì thời gian gần đây chúng ta nghe được trong các cuộc trò chuyện với các nhà tuyển dụng: Nhờ vào AI, họ đang tuyển dụng ít hơn so với trước đây.
Khi ChatGPT mới xuất hiện và tạo ra những tác động ban đầu đến thị trường lao động, nhiều người từng nghĩ rằng sẽ phải mất nhiều năm thì AI mới thực sự định hình lại bức tranh việc làm. Nhưng trong vài tháng gần đây, họ bắt đầu tự hỏi liệu cuộc cách mạng AI có phải đã đến sớm hơn dự kiến.
Để tìm câu trả lời, phóng viên tờ BI đã nhờ Revelio Labs - một công ty phân tích dữ liệu quy mô lớn chuyên tổng hợp dữ liệu lực lượng lao động từ khắp nơi trên internet xem liệu có thể xác định được những công việc đang bị AI thay thế ngay trong thời điểm hiện tại, chứ không phải trong một tương lai giả định.
Zanele Munyikwa, một nhà kinh tế tại Revelio Labs, bắt đầu bằng cách phân tích các mô tả công việc trong các bài đăng tuyển dụng trực tuyến và xác định những nhiệm vụ nào mà AI hiện nay đã có thể đảm nhận hoặc hỗ trợ.
Cô phát hiện ra rằng trong ba năm qua, tỷ lệ các nhiệm vụ có thể được AI thực hiện trong các bài đăng tuyển dụng đã giảm 19%. Sau khi phân tích sâu hơn, cô rút ra một kết luận đáng kinh ngạc: Phần lớn sự sụt giảm này đến từ việc các công ty đang tuyển dụng ít hơn cho những vị trí mà AI có thể đảm nhận.
Tiếp theo, Munyikwa chia tất cả các ngành nghề thành ba nhóm: Những vai trò có nhiều nhiệm vụ có thể do AI thực hiện (nhóm tiếp xúc cao), những vai trò có ít nhiệm vụ như vậy (nhóm tiếp xúc thấp), và nhóm trung gian. Kể từ khi OpenAI phát hành ChatGPT vào năm 2022, cô nhận thấy số lượng cơ hội việc làm đã giảm trên toàn bộ thị trường.
Tuy nhiên, mức độ sụt giảm mạnh hơn đối với các vai trò có mức tiếp xúc cao với AI (giảm 31%) so với các vai trò có mức tiếp xúc thấp (giảm 25%). Nói cách khác, những công việc mà AI có thể làm đang biến mất khỏi các bảng tin tuyển dụng nhanh hơn những công việc mà AI chưa thể đảm nhiệm.
Những công việc có mức độ tiếp xúc cao nhất với AI thường là các vai trò xử lý nhiều chức năng công nghệ, chẳng hạn như: Quản trị cơ sở dữ liệu, chuyên viên IT, chuyên gia an ninh thông tin và kỹ sư dữ liệu. Ngược lại, các công việc có mức độ tiếp xúc thấp nhất với AI là những vai trò cần làm việc trực tiếp, chẳng hạn như quản lý nhà hàng, đốc công và thợ máy.
Đây không phải là phân tích đầu tiên cho thấy tác động ban đầu của AI đối với thị trường lao động. Vào năm 2023, một nhóm nhà nghiên cứu tại Đại học Washington và Đại học New York đã tập trung vào một nhóm đối tượng đặc biệt dễ bị ảnh hưởng: Các freelancer làm việc trong lĩnh vực viết lách.
Sau khi ChatGPT ra đời, số lượng công việc trong các lĩnh vực này trên nền tảng tự do Upwork đã giảm 2%, và thu nhập hàng tháng giảm 5,2%. “Trong ngắn hạn”, nhóm nghiên cứu viết, “AI tạo sinh (generative AI) làm giảm nhu cầu tổng thể đối với các lao động tri thức ở hầu hết các lĩnh vực”.
Tại Revelio Labs, Munyikwa tỏ ra thận trọng khi mở rộng những hàm ý từ phát hiện của chính mình. Cô cho biết vẫn chưa rõ liệu AI, với hình thức hiện tại, có thực sự đủ khả năng để đảm nhận toàn bộ công việc văn phòng mà các nhà tuyển dụng nghĩ rằng nó có thể làm hay không.
Có thể một ngày nào đó, các CEO tại những công ty như Shopify và Duolingo sẽ nhận ra rằng việc cắt giảm tuyển dụng cho các vai trò dễ bị AI thay thế là một quyết định sai lầm. Liệu điều này có ảnh hưởng đến chất lượng công việc, khả năng sáng tạo của nhân viên — và cuối cùng là lợi nhuận của công ty hay không? Câu trả lời cho câu hỏi này sẽ quyết định liệu xu hướng tạm ngừng tuyển dụng do AI gây ra có bền vững trong những năm tới hay không.
Một số công ty hiện tại dường như đang đảo ngược thái độ lạc quan quá mức trước đây về AI. Năm ngoái, công ty fintech Klarna từng tự hào tuyên bố rằng khoản đầu tư vào trí tuệ nhân tạo đã giúp họ "đóng băng" việc tuyển dụng con người. Họ báo cáo rằng một trợ lý AI đang thực hiện “khối lượng công việc tương đương với 700 nhân viên toàn thời gian”. Nhưng trong những tháng gần đây, Klarna đã thay đổi quan điểm. Họ đã bắt đầu tuyển dụng lại nhân viên thực thụ, thừa nhận rằng chiến lược cắt giảm chi phí dựa vào AI đã dẫn đến "sự suy giảm chất lượng dịch vụ".
“Điều cực kỳ quan trọng là bạn phải đảm bảo với khách hàng rằng sẽ luôn có con người hỗ trợ”, CEO Sebastian Siemiatkowski chia sẻ với Bloomberg. “Thực sự đầu tư vào chất lượng của đội ngũ hỗ trợ con người mới là con đường tương lai đối với chúng tôi”.
Liệu trong những tháng và năm tới sẽ có thêm nhiều CEO như Siemiatkowski phải rút lại lời hứa? Trong giới công nghệ, các giám đốc điều hành hiện chia sẻ một niềm tin gần như tuyệt đối rằng việc cắt giảm số lượng nhân viên là điều cần thiết — vì nhân viên phàn nàn, dễ mất động lực và cần nghỉ ngơi, những điều mà AI không cần.
Đồng thời, các công cụ AI mà chúng ta đang có ngày càng cải tiến theo từng tháng, cho phép các công ty tiếp tục cắt giảm nhân sự. Khi điều đó vẫn còn đúng, không ai nghĩ rằng tương lai của nhóm lao động văn phòng là điều gì tươi sáng.
Ngay cả Siemiatkowski cũng thừa nhận ông vẫn kỳ vọng sẽ giảm thêm 500 nhân viên trong năm tới. Và khi công nghệ của Klarna được cải thiện hơn nữa, ông dự đoán việc tinh giản nhân sự sẽ còn diễn ra nhanh hơn. Khi được hỏi thời điểm đó sẽ đến khi nào, ông trả lời: “Tôi nghĩ rất có khả năng là trong vòng 12 tháng tới”.
Theo: BI
.png "Thị trường cược Fed sắp cắt giảm lãi suất rất nhanh và rất sâu, 100 điểm cơ bản trong 1 năm, chuyên gia cảnh báo: ‘Nhầm to’")
