Không phải bất động sản, FDI từ Trung Quốc vào Việt Nam sẽ tập trung vào lĩnh vực nào khi quốc gia này mở cửa trở lại?

Indonesia, Việt Nam và Thái Lan đã chứng kiến sự gia tăng mạnh về tỷ trọng FDI từ Trung Quốc

Theo đó, báo cáo cho biết, bất chấp những khó khăn về thương mại trước mắt, triển vọng FDI tích cực tiếp tục mang lại cái nhìn lạc quan cho thương mại của khu vực ASEAN. Trong 30 năm qua, ASEAN đã chứng kiến một lượng lớn FDI nhờ vào điều kiện nền tảng thuận lợi của khu vực, hiệu quả về chi phí ngày càng tăng và quá trình chuyển đổi cơ cấu đang diễn ra.  

Cụ thể, mặc dù Khủng hoảng tài chính châu Á (AFC) có tác động tiêu cực đến môi trường FDI của ASEAN, nhưng tỷ trọng FDI chảy vào khu vực này trên tổng dòng vốn đầu tư của thế giới đã tăng trong suốt một thập kỷ sau Khủng hoảng tài chính toàn cầu (GFC), đạt mức cao kỷ lục 11% vào năm 2021, gần như ngang bằng với Trung Quốc.

Song, bức tranh FDI mỗi nước một khác, với tỷ trọng lớn nhất rơi vào Singapore, Việt Nam và Malaysia, những quốc gia có lĩnh vực sản xuất là trụ cột tăng trưởng chính. Thật vậy, sản xuất tiếp tục là lĩnh vực “xương sống” của FDI vào ASEAN, đây cũng là lĩnh vực Trung Quốc đã bắt kịp với các quốc gia châu Á khác trong những năm gần đây.

Singapore, Việt Nam và Malaysia nhận được nhiều vốn FDI nhất tính theo % GDP. Nguồn: HSBC

Nhật Bản và Hàn Quốc là những quốc gia dẫn đầu tiếp cận lĩnh vực sản xuất của ASEAN. Trong đó, Nhật Bản đầu tư mạnh vào ngành công nghiệp ô tô của Thái Lan còn Hàn Quốc thành công trong việc đưa Việt Nam trở thành một trong những trung tâm chính sản xuất điện thoại thông minh của họ trên toàn cầu. Nhưng Trung Quốc đã nhanh chóng bắt kịp và trở thành quốc gia có nguồn vốn FDI nói chung lớn nhất vào ASEAN (không tính đầu tư nội bộ trong ASEAN) vào năm 2021, ngang bằng với Nhật Bản.

Nếu nhìn vào lĩnh vực sản xuất, Indonesia, Việt Nam và Thái Lan đã chứng kiến sự gia tăng mạnh về tỷ trọng FDI từ Trung Quốc, vốn trước đây tập trung đầu tư nhiều vào bất động sản. HSBC nhận định, mặc dù quá trình này bị gián đoạn một phần do đại dịch, nhưng sau khi mở cửa trở lại, việc thúc đẩy đầu tư của Trung Quốc vào ASEAN sẽ tiếp tục phát triển mạnh. 

Những dự án FDI nổi bật của Trung Quốc tại ASEAN

Báo cáo của HSBC cũng đã điểm lại một số dự án FDI nổi bật của Trung Quốc tại ASEAN, hầu hết trong số đó rơi vào các lĩnh vực mà các nước tiếp nhận có lợi thế cạnh tranh.  

Cụ thể, đối với Việt Nam, Goertek và Luxshare, hai trong số ba nhà cung cấp chính của Apple (ngoài Foxconn của Đài Loan - Trung Quốc), đã rót thêm vốn trị giá lần lượt là 400 triệu USD và 306 triệu USD để mở rộng sản xuất thiết bị điện tử tiêu dùng và đa phương tiện. Đây là một phần trong kế hoạch mở rộng đang diễn ra của Apple tại Việt Nam, với kế hoạch di dời gần đây nhất là chuỗi cung ứng MacBook tương đối phức tạp của họ, dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất vào giữa năm 2023. 

Trong khi FDI vào Indonesia có xu hướng giảm trong bối cảnh bất ổn toàn cầu, triển vọng trung hạn của nước này vẫn sáng sủa. Đặc biệt, đầu tư của Trung Quốc đóng vai trò then chốt trong việc tạo điều kiện cho sự bùng nổ của nhà máy luyện niken ở Indonesia, nguyên liệu đầu vào chính để sản xuất pin xe điện (EV). Ví dụ, hãng CATL có trụ sở tại Trung Quốc đã ký thỏa thuận với doanh nghiệp nhà nước ANTAM và IBI của Indonesia để cùng phát triển hệ sinh thái từ khai thác đến sản xuất pin trị giá gần 6 tỷ USD. 

Không chỉ riêng Indonesia là ứng cử viên duy nhất cho dòng vốn FDI của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng xe điện. Trên thực tế, BYD, nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Trung Quốc, đang có kế hoạch xây dựng một trung tâm sản xuất ở Thái Lan, với công suất sản xuất 150.000 xe điện mỗi năm. Điều này sẽ biến Thái Lan trở thành trung tâm sản xuất đầu tiên ở ASEAN của hãng, một phần nhờ vào khoản trợ cấp lên tới 150 nghìn THB trên mỗi xe điện của quốc gia này.

Không dừng lại ở đó, đầu tư của Trung Quốc vào Malaysia cũng quan trọng không kém. Risen Energy, công ty năng lượng mặt trời của Trung Quốc, đã công bố khoản đầu tư cơ sở đầu tiên vào Đông Nam Á, trị giá hơn 10 tỷ USD trong hơn 15 năm, để sản xuất các mô-đun quang điện hiệu suất cao. 

Còn ở Singapore, gần đây, hai công ty Trung Quốc là WuXi Biologics và WuXi AppTec đã công bố khoản đầu tư 4 tỷ SGD vào sản xuất dược phẩm, tiểu ngành lớn thứ hai sau điện tử. Không giống như các quốc gia phụ thuộc vào thương mại, Philippines với tư cách là một nền kinh tế định hướng nội địa cũng sẽ được hưởng lợi từ việc mở cửa trở lại của Trung Quốc nhưng không ở mức độ tương tự. Thay vào đó, các dự án FDI gần đây từ Trung Quốc là trong lĩnh vực kim loại.