Kẻ gian biết rõ họ tên, số căn cước,... của nạn nhân bằng cách nào?

Data breach là gì? 

Data breach hay còn gọi là rò rỉ dữ liệu, là một thuật ngữ chỉ sự cố an ninh mạng trong đó những thông tin nhạy cảm, riêng tư như họ tên, số căn cước, tài khoản ngân hàng,... bị truy cập và tiết lộ trái phép. 

Theo IBM, đây là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với an toàn thông tin trong thời đại số, bởi dữ liệu bị rò rỉ có thể bao gồm thông tin cá nhân, tài chính, hồ sơ y tế hay các bí mật kinh doanh. 

Về nguồn gốc, thuật ngữ rò rỉ dữ liệu ra đời cùng với sự phát triển của lĩnh vực an ninh mạng và đã nhanh chóng trở thành thuật ngữ phổ biến trong các văn bản pháp luật cũng như quy chuẩn bảo mật quốc tế. 

Rò rỉ dữ liệu thường được chia thành hai nhóm chính dựa theo chủ thể gây ra. Thứ nhất là các vụ rò rỉ dữ liệu mang tính cố ý, xảy ra khi tội phạm mạng sử dụng tool hack, mã độc hoặc ransomware để đột nhập vào hệ thống và chiếm đoạt dữ liệu cá nhân. Thứ hai là các vụ rò rỉ vô ý, thường bắt nguồn từ yếu tố con người, như nhân viên sơ suất chia sẻ thông tin, cấu hình sai hệ thống hoặc để lộ lỗi kỹ thuật khiến dữ liệu bị rò rỉ ra ngoài. 

Nguyên nhân khiến thông tin bị rò rỉ

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các vụ rò rỉ dữ liệu, song tựu trung lại đều xuất phát từ những lỗ hổng trong hệ thống bảo mật và yếu tố con người. 

Proofpoint cho biết một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là lỗ hổng phần mềm chưa được khắc phục kịp thời. Nếu các bản vá bảo mật không được cập nhật, hệ thống sẽ trở thành mục tiêu dễ dàng cho tin tặc khai thác. 

Bên cạnh đó, các hình thức tấn công lừa đảo (phishing) và kỹ nghệ xã hội cũng ngày càng tinh vi. Chỉ một cú nhấp chuột vào liên kết giả mạo hay một email chứa mã độc cũng đủ để mở đường cho kẻ tấn công chiếm quyền truy cập dữ liệu. 

Theo SentinelOne một nguyên nhân khác đến từ việc quản lý thông tin cá nhân yếu kém. Sử dụng mật khẩu đơn giản, trùng lặp hoặc không áp dụng xác thực đa yếu tố (MFA) khiến tài khoản dễ dàng bị xâm nhập.

Không ít vụ vi phạm còn bắt nguồn từ các nhà cung cấp dịch vụ bên thứ ba, khi hệ thống của họ bị tấn công và kéo theo tổ chức chính bị ảnh hưởng. Hoàng loạt thông tin của người dân bị tin tặc đánh cắp và sử dụng vào mục đích không chính đáng. 

Hậu quả của một vụ rò rỉ dữ liệu thường nặng nề và lan rộng trên nhiều cấp độ. Với cá nhân, thông tin bị đánh cắp có thể bị sử dụng để mạo danh, lừa đảo tài chính hoặc xâm phạm quyền riêng tư. Nạn nhân có nguy cơ bị mất tiền, bị lợi dụng thông tin y tế, hoặc thậm chí bị bán dữ liệu trên chợ đen. 

Với tổ chức, thiệt hại không chỉ dừng lại ở tổn thất tài chính trực tiếp mà còn bao gồm mất uy tín, sụt giảm niềm tin từ khách hàng và nguy cơ bị phạt nặng theo quy định bảo mật dữ liệu quốc tế.

WIRED nhấn mạnh rằng, khi niềm tin bị tổn hại, việc khôi phục hình ảnh thương hiệu thường tốn kém và kéo dài, khiến hậu quả của một vụ rò rỉ dữ liệu có thể ám ảnh doanh nghiệp trong nhiều năm.

Làm gì để giữ dữ liệu an toàn và ứng phó khi bị rò rỉ?

Để giảm thiểu rủi ro rò rỉ dữ liệu, một trong những biện pháp cơ bản nhưng hiệu quả nhất là sử dụng xác thực đa yếu tố (MFA) và sử dụng mật khẩu mạnh. Theo Tom’s Guide, đây là hàng rào đầu tiên giúp giảm đáng kể nguy cơ bị kẻ xấu xâm nhập. 

Ngoài các công cụ kỹ thuật, việc chuẩn bị kế hoạch ứng phó sự cố (Incident Response Plan) cũng là yêu cầu cấp thiết. CISA khuyến nghị các tổ chức phải thường xuyên kiểm tra, cập nhật bản vá bảo mật, đồng thời thiết lập hệ thống giám sát để phát hiện bất thường sớm nhất.  SentinelOne bổ sung rằng những công cụ như SIEM, IDS hay theo dõi ngầm trên dark web có thể giúp cảnh báo nguy cơ trước khi hậu quả lan rộng. 

Trong trường hợp không may xảy ra rò rỉ dữ liệu, SentinelOne khuyến cáo rằng tổ chức cần tiến hành rà soát, khắc phục lỗ hổng và cải thiện quy trình bảo mật. 

Trong kỷ nguyên số, một vụ rò rỉ dữ liệu có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ lỗ hổng kỹ thuật cho tới sự bất cẩn của con người, và hậu quả luôn để lại những tổn thất nặng nề cả về tài chính lẫn uy tín. Tuy vậy, rủi ro này hoàn toàn có thể giảm thiểu nếu mỗi cá nhân nâng cao ý thức bảo mật, còn tổ chức chủ động đầu tư vào hệ thống an ninh mạng và kế hoạch ứng phó sự cố.