Hãng ô tô điện khiến thế giới choáng váng: Sản xuất được 300.000 xe khi mới chỉ 1 năm tuổi, sở hữu mẫu xe có thể tăng tốc từ 0 lên 96 km/h trong 2 giây

Năm nay, dây chuyền sản xuất của Xiaomi dự kiến xuất xưởng 300.000 chiếc ô tô, với hơn 135.000 xe đã được giao chỉ trong chưa đầy một năm có mặt trên thị trường. Mẫu xe đầu tiên của hãng - SU7 – có thiết kế tương đồng với Porsche và giá khởi điểm khoảng 30.000 USD – hiện có danh sách chờ kéo dài tới nửa năm. Cổ phiếu Xiaomi niêm yết tại Hồng Kông đã tăng hơn gấp ba lần chỉ trong vòng một năm qua.

CEO Lei Jun đã làm được điều mà Tesla, Apple, Ford và General Motors chưa thể: Tạo ra một mẫu ô tô điện giá phải chăng và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Để đạt mức sản xuất 300.000 xe, Tesla mất hơn một thập kỷ kể từ khi thành lập, trong khi hãng xe điện Rivian – với 15 năm kinh nghiệm – mới chỉ sản xuất bằng một phần sáu con số đó vào năm ngoái.

Là một doanh nhân 55 tuổi, Lei Jun là cái tên quen thuộc tại Trung Quốc với hàng chục triệu người theo dõi trên mạng xã hội. Ông sở hữu phong cách trình bày đầy cuốn hút, gợi nhớ đến Steve Jobs, với những buổi giới thiệu sản phẩm kéo dài hàng giờ liền. Trong sự kiện gần đây nhất vào thứ năm, ông đã giới thiệu phiên bản cao cấp của SU7 trị giá 73.000 USD, có khả năng tăng tốc từ 0 lên 96 km/h trong chưa đầy hai giây.

Dù chưa từng sống ngoài Trung Quốc, Lei Jun từ lâu đã dành sự ngưỡng mộ cho các huyền thoại công nghệ Mỹ. Ông từng chia sẻ rằng cuốn sách Fire in the Valley xuất bản năm 1999 – kể về Steve Jobs và những nhà tiên phong trong ngành máy tính cá nhân tại Thung lũng Silicon – chính là nguồn cảm hứng của mình.

Với phong cách ăn mặc giản dị cùng quần jeans, ông thường được gọi là “Lei Jobs.” Bên cạnh những buổi livestream kéo dài hàng giờ, ông cũng rất tích cực trên mạng xã hội khi đăng tải hơn 20 video ngắn theo phong cách TikTok từ đầu năm đến nay – có khi để quảng bá sản phẩm, có khi chỉ đơn thuần trò chuyện với người hâm mộ.

Lei Jun đã tìm được chỗ đứng vững chắc trong thị trường xe điện (EV) vốn đã rất chật chội của Trung Quốc – nơi đang thống trị ngành công nghiệp xe điện toàn cầu. Hiện nay, các công ty Trung Quốc sản xuất nhiều xe điện hơn tất cả các hãng xe khác trên thế giới cộng lại, chủ yếu phục vụ người tiêu dùng trong nước – những người đón nhận EV và xe hybrid sạc điện một cách mạnh mẽ, trái ngược với thị trường Mỹ. Nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc, BYD – được Warren Buffett hậu thuẫn – thậm chí đã vượt qua Honda về doanh số bán hàng.

Trong khi đó, các hãng xe Mỹ như Ford và General Motors (GM) lại đang thu hẹp tham vọng mở rộng mảng xe điện, do chi phí pin cao và tốc độ triển khai trạm sạc chậm chạp. CEO Ford, Jim Farley, thẳng thắn thừa nhận rằng sự dẫn đầu ngày càng lớn của Trung Quốc trong ngành EV là một “mối đe dọa tồn vong” đối với các nhà sản xuất ô tô phương Tây.

Xiaomi hiện gần như chỉ bán xe tại Trung Quốc. Tuy nhiên, các hãng EV Trung Quốc khác đang đẩy mạnh mở rộng ra thị trường quốc tế, khiến Mỹ, Liên minh châu Âu, Brazil và nhiều quốc gia khác áp đặt thuế quan để kiềm chế làn sóng xe điện từ Trung Quốc.

Dù thị phần toàn cầu vẫn còn khiêm tốn, nhưng các hãng xe điện Trung Quốc đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường ô tô tại châu Âu và Đông Nam Á. Một dấu hiệu rõ nét của sự thay đổi này đó là: Năm ngoái, thương hiệu xe bán chạy nhất tại Singapore – vốn là "lãnh địa" của các hãng xe Nhật Bản như Toyota – lại chính là BYD của Trung Quốc.

Ngay cả CEO Ford, Jim Farley, cũng không thể làm ngơ trước sức hút của Xiaomi. Ông đã đặt mua một chiếc Xiaomi SU7 vận chuyển đến Mỹ và dành sáu tháng trong năm ngoái để trải nghiệm nó.

"Chiếc xe thật tuyệt vời. Tôi không muốn trả lại", Farley chia sẻ trong một podcast hồi tháng 10. Ông còn gọi Xiaomi là "Apple của Trung Quốc", thể hiện sự ngưỡng mộ đối với chất lượng và sự tinh gọn của hãng này.

Thành công của Xiaomi dường như chỉ có thể xảy ra ở Trung Quốc – nơi các nhà sản xuất xe điện kiểm soát gần như toàn bộ chuỗi cung ứng. Họ có thể tìm kiếm hầu hết nguyên vật liệu và linh kiện từ các nhà cung cấp trong nước, giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm chi phí đáng kể. Trong khi đó, các hãng xe phương Tây vẫn phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu – vốn dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng chậm trễ, biến động giá cả và các vấn đề hậu cần.

Bằng cách tận dụng lợi thế này, Xiaomi và các hãng xe điện Trung Quốc đang từng bước thay đổi cuộc chơi trong ngành ô tô toàn cầu.

Các công ty Trung Quốc không chỉ có lợi thế về quy mô sản xuất mà còn nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ và ít bị áp lực từ các nhà đầu tư về lợi nhuận ngắn hạn.

Theo nguồn tin của WSJ, tại Bắc Kinh, chính quyền địa phương – với mong muốn có một "gã khổng lồ" ô tô ngay tại quê nhà – đã nhanh chóng thúc đẩy các phê duyệt từ chính phủ trung ương để Xiaomi có thể gia nhập ngành công nghiệp xe điện. Bất cứ thứ gì Lei Jun cần, ông đều có thể tìm thấy ngay tại Trung Quốc – bao gồm cả hàng nghìn công nhân xây dựng để hoàn thành nhà máy có diện tích tương đương 135 sân bóng đá chỉ trong 19 tháng.

“Trung Quốc là trung tâm sản xuất xe hơi có quy mô không thể sánh kịp, từ chuỗi cung ứng, nguyên vật liệu cho đến tốc độ phê duyệt và mức độ cạnh tranh”, Michael Dunne, chuyên gia tư vấn trong ngành ô tô Trung Quốc nhận định trong một bài viết gần đây.

Dù xe điện đang trở thành mảng kinh doanh mới, smartphone vẫn là sản phẩm cốt lõi của Xiaomi, chiếm khoảng một nửa doanh thu. Ngay từ khi thành lập, Lei Jun đã xây dựng Xiaomi theo mô hình của Apple – mang đến một phiên bản iPhone với mức giá phải chăng hơn cho số đông người dùng. Nhờ chiến lược này, Xiaomi vươn lên trở thành nhà sản xuất smartphone lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Apple và Samsung.

Vào giữa thập niên 2010, khi Apple nghiên cứu ý tưởng phát triển xe hơi, các giám đốc điều hành Xiaomi cũng nhiều lần thúc giục Lei Jun cân nhắc tham gia vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, ông cho rằng sản xuất ô tô là một lĩnh vực quá rủi ro và tốn kém.

Nhưng bước ngoặt xảy ra vào tháng 1/2021, khi một người bạn gọi điện báo rằng Bộ Quốc phòng Mỹ vừa đưa Xiaomi vào danh sách các công ty bị cấm đầu tư. Dù lệnh cấm sau đó được dỡ bỏ, nhưng theo Lei Jun, sự cố này khiến ông phải suy nghĩ lại về chiến lược dài hạn và tìm cách đa dạng hóa lĩnh vực kinh doanh.

Một vấn đề khác cũng khiến ông trăn trở: Nhiều nhân sự giỏi của Xiaomi đã rời đi để gia nhập các công ty xe điện.

Tháng 3/2021, hội đồng quản trị Xiaomi nhóm họp. Lei Jun thuyết phục các giám đốc rằng ô tô sẽ trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống số của con người. "Đây là tương lai, và Xiaomi phải tham gia", ông nhớ lại khoảnh khắc đưa ra quyết định.

Tuy nhiên, kế hoạch này không hề rẻ. Lei Jun dự kiến công ty sẽ cần đầu tư ít nhất 10 tỷ USD để có thể cạnh tranh trong ngành công nghiệp khốc liệt này. Hội đồng quản trị đồng ý – với một điều kiện: Lei Jun phải đích thân dẫn dắt dự án.

Đó là khởi đầu cho một hành trình mới, nơi Xiaomi không chỉ dừng lại ở smartphone mà còn đặt cược vào tương lai của ngành ô tô điện.

Từ quê hương của Lei Jun ở miền trung Trung Quốc đến thành phố Thượng Hải – nơi đặt nhà máy của Tesla, các địa phương trên khắp Trung Quốc đều tranh giành cơ hội trở thành nơi đặt nhà máy sản xuất ô tô của Xiaomi. Chính quyền Bắc Kinh, giống như nhiều địa phương khác, sẵn sàng hỗ trợ về đất đai và ưu đãi thuế. Nhưng họ có một lợi thế lớn hơn: Mối quan hệ với chính phủ trung ương, cơ quan đã bắt đầu hạn chế cấp phép cho các nhà sản xuất xe điện mới nhằm tránh tình trạng dư thừa. Nhờ đó, Xiaomi đã được "bật đèn xanh".

Thay vì chỉ dựa vào các khảo sát thị trường, Lei Jun yêu cầu đội ngũ của mình tiếp cận khách hàng tiềm năng trực tiếp. Đích thân ông cũng đi thực tế – nhiều lần bị bắt gặp tại bãi đỗ xe ngầm của Xiaomi, quan sát kỹ lưỡng những chiếc xe mà ông chưa từng lái. Ông thường tiếp cận chủ xe, bắt chuyện về ưu và nhược điểm của phương tiện, rồi tìm cách mượn xe để trải nghiệm trong một đến hai ngày.

Ngoài ra, ông còn yêu cầu toàn bộ ban lãnh đạo mảng ô tô của Xiaomi – bao gồm cả bản thân mình – phải tham gia đào tạo lái xe chuyên nghiệp như những tay đua thực thụ.

Qua quá trình nghiên cứu này, Lei Jun rút ra kết luận: Người dùng cần một chiếc sedan thể thao, giá phải chăng hơn Tesla, có phạm vi hoạt động trên 400 dặm (hơn 640 km), và tích hợp liền mạch với hệ sinh thái thiết bị thông minh của Xiaomi.

Để hiện thực hóa tham vọng này, Lei Jun tận dụng mạng lưới quan hệ mà ông đã xây dựng trong ngành công nghệ. Xiaomi và chính ông đã đầu tư vào hàng chục công ty sở hữu công nghệ quan trọng cho xe điện, bao gồm hệ thống lái tự động, pin và chip ô tô.

Ngay cả những nhà sáng lập của các hãng xe điện đối thủ như Xpeng và NIO cũng sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Lei Jun, bởi họ tin rằng sự gia nhập của Xiaomi sẽ giúp tăng độ tín nhiệm cho toàn bộ ngành công nghiệp EV Trung Quốc.

Tuy nhiên, theo những người hiểu vấn đề, để giữ giá bán ở mức cạnh tranh, Xiaomi chấp nhận không có lợi nhuận từ việc bán xe trong giai đoạn đầu. Thay vào đó, công ty đặt cược vào doanh thu từ phần mềm xe hơi và các dịch vụ liên quan trong tương lai.

Một số nhà cung cấp cho rằng họ bị ép giá, nhưng nhiều công ty trong số đó lại từng nhận được vốn đầu tư hoặc hỗ trợ ban đầu từ chính Xiaomi. Ngoài ra, việc được hợp tác với Lei Jun cũng là một dấu ấn danh giá, giúp họ dễ dàng tiếp cận các khách hàng khác trong ngành.

Xiaomi còn tận dụng đội ngũ R&D hàng chục nghìn người cùng lợi nhuận từ mảng smartphone để đầu tư vào công nghệ sản xuất tiên tiến, giúp cắt giảm chi phí về lâu dài. Thay vì chỉ là một hãng xe điện, Xiaomi đang xây dựng một hệ sinh thái số hoàn chỉnh, nơi xe hơi là một phần mở rộng của cuộc sống kết nối.

Một trong những yếu tố cốt lõi giúp Xiaomi tối ưu hóa chi phí sản xuất chính là công nghệ "hypercasting" – một ý tưởng được lấy cảm hứng từ Tesla. Thay vì rèn và hàn hàng chục bộ phận riêng lẻ, Xiaomi sử dụng một cỗ máy khổng lồ để đúc nguyên khung xe từ một mảnh nhôm duy nhất chỉ trong 100 giây. Quy trình này đưa kim loại nóng chảy ở nhiệt độ 1.300 độ F (hơn 700°C) vào khuôn, sau đó nhúng ngay vào nước ở 45 độ để làm cứng.

Quá trình lắp ráp xe gần như hoàn toàn tự động, với hơn 700 robot vận hành đồng bộ trong một "nhà máy tối" – nơi về mặt lý thuyết có thể không cần bật đèn.

Sở hữu hàng chục triệu người theo dõi trên mạng xã hội, Lei Jun tận dụng chính thương hiệu cá nhân của mình để quảng bá xe, thay vì chạy quảng cáo truyền thống. Khi SU7 mở bán vào mùa xuân năm ngoái, danh sách chờ mua xe đã kéo dài nhanh chóng, chứng minh sức hút mạnh mẽ của Xiaomi trên thị trường ô tô.

Tuy nhiên, SU7 cũng vướng phải không ít tranh cãi, đặc biệt là về thiết kế. Nhiều người nhận xét mẫu xe này giống Porsche. Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 4, Lei Jun phản bác: “Việc các mẫu xe có thiết kế tương đồng là điều bình thường. SU7 có những nét đặc trưng riêng, như cụm đèn pha". Ông cũng đùa rằng: “Nhưng bây giờ lại có người bảo nó giống McLaren”.

Gần đây, Lei Jun còn bị bắt gặp lái chiếc Ferrari Purosangue – mẫu SUV thể thao trị giá 400.000 USD. Ngay lập tức, người hâm mộ bắt đầu đồn đoán rằng ông có thể sẽ tạo ra một phiên bản Ferrari giá rẻ hơn.

Dù Xiaomi vốn nổi tiếng với các sản phẩm có giá cả phải chăng, nhưng Lei Jun không muốn hãng xe của mình chỉ được coi là thương hiệu giá rẻ. Theo ông, phụ nữ chiếm một nửa số khách hàng mua xe Xiaomi, và nhóm khách hàng này đang thúc đẩy sự tăng trưởng của thương hiệu.

Vào đêm Giao thừa, Lei Jun tổ chức một buổi livestream kéo dài 4 tiếng rưỡi, trực tiếp giới thiệu công nghệ sản xuất xe của Xiaomi và chia sẻ tham vọng đưa thương hiệu tiến lên phân khúc cao cấp, giống như cách Apple đã làm với iPhone và MacBook.

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng Xiaomi vẫn còn một khoảng cách lớn với các hãng xe hàng đầu thế giới, những công ty sản xuất hàng triệu xe mỗi năm.

“Ưu tiên hàng đầu của tôi lúc này là có một chỗ ngồi trên bàn tiệc”, Lei Jun chia sẻ. “Không giống Steve Jobs, tôi thực tế hơn và rất khiêm tốn”.

Với những bước đi đầy táo bạo, từ công nghệ sản xuất tiên tiến, chiến lược giá không lợi nhuận, đến việc xây dựng một thương hiệu cao cấp, Xiaomi đang dần tạo dấu ấn trong ngành công nghiệp xe điện toàn cầu.

Theo: WSJ