Google dịch ra tính năng mới, cuộc thanh lọc giáo viên dạy ngoại ngữ bắt đầu?

Khi Google công bố loạt tính năng học ngoại ngữ trực tiếp ngay trong Google Dịch, nhiều người dùng chỉ xem đây là một bước nâng cấp hữu ích. Thế nhưng với những người theo sát thị trường giáo dục ngoại ngữ, đây lại là tín hiệu cho thấy một làn sóng biến động sâu rộng đang tới gần.

Từ chỗ chỉ đóng vai trò là công cụ dịch văn bản và giọng nói, Google Dịch (Google Translate) nay được trang bị khả năng đóng vai "gia sư ảo" nhờ sức mạnh của mô hình ngôn ngữ lớn Gemini.

Tính năng mới mang tên Practice, hiện ở giai đoạn thử nghiệm, cho phép người dùng đặt mục tiêu học tập cụ thể như "làm quen với gia đình chủ nhà" hay "chuẩn bị cho chuyến du lịch" và nhận về những bài tập nghe – nói được cá nhân hóa theo trình độ.

Không chỉ dừng lại ở đó, ứng dụng còn có thể phản hồi linh hoạt, gợi ý từ vựng, chỉnh sửa phát âm và theo dõi tiến bộ hàng ngày. Song song, Google ra mắt tính năng dịch trực tiếp giúp hội thoại mượt mà ngay cả trong môi trường ồn ào, kết hợp đọc to bản dịch và hiển thị kèm phụ đề trên màn hình.

Thanh lọc

Việc Google đặt chân vào sân chơi vốn do các ứng dụng như Duolingo thống trị đang tạo nên áp lực đáng kể. Cổ phiếu Duolingo đã giảm 3% ngay sau tuyên bố của Google về tính năng này, cho thấy dấu hiệu thị trường lo ngại nền tảng đang bị đe dọa bởi đối thủ mới.

Google Translate đang từng bước trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Duolingo trong mảng học ngôn ngữ nhờ khả năng tạo nội dung tùy chỉnh theo nhu cầu, trong khi Duolingo dựa nhiều vào mô hình game hóa với những bài học theo cấp độ hình thành thói quen.

Duolingo, vốn có hơn 130 triệu người dùng, gần đây đã phải tinh giản khoảng 10% số hợp đồng viên để nhường chỗ cho AI tạo nội dung.

Động thái này cho thấy rõ rằng những công việc lặp lại như biên soạn bài tập hay xây dựng hội thoại mẫu đang nằm trong tầm thay thế của công nghệ.

Các trung tâm ngoại ngữ truyền thống cũng sẽ không tránh khỏi tác động. Khi người học nhận ra họ có thể luyện kỹ năng nghe – nói, nhận phản hồi và theo dõi tiến bộ chỉ bằng một ứng dụng miễn phí hoặc rẻ hơn rất nhiều so với học phí truyền thống, xu hướng rời bỏ lớp học trực tiếp là điều khó tránh.

Doanh thu giảm sẽ buộc nhiều cơ sở phải tinh gọn bộ máy, đặc biệt ở các vị trí trợ giảng, biên soạn tài liệu hay giáo viên bán thời gian.

Với lý do "vừa tiết kiệm, vừa tiện, học bất cứ lúc nào cũng được", tình trạng những học viên gắn bó nhiều năm tại các trung tâm ngoại ngữ ngừng học để chuyển sang dùng ứng dụng AI chắc chắn sẽ diễn ra.

Nghiên cứu của Ed Felten và cộng sự cho thấy các vị trí như giáo viên ngoại ngữ – đặc biệt là tiếng Anh, văn học nước ngoài – nằm trong nhóm dễ bị tác động nhất bởi AI tạo ngôn ngữ.

Nếu Google và các tập đoàn công nghệ tiếp tục mở rộng công cụ học ngoại ngữ bằng AI, bức tranh nhân sự ngành này có thể thay đổi chóng mặt.

Những giáo viên dạy ở mức cơ bản và trung cấp sẽ đối diện nguy cơ mất việc đầu tiên, khi AI đã đủ khả năng giảng dạy ngữ pháp, từ vựng và hội thoại thông dụng. Công việc dịch thuật thông thường cũng sẽ bị tự động hóa gần như hoàn toàn.

Ngành đào tạo ngoại ngữ sẽ bước vào giai đoạn phân hóa mạnh mẽ: chỉ những giáo viên có khả năng truyền đạt sâu, tạo ra giá trị văn hóa, cảm xúc và sự tương tác vượt ngoài khuôn khổ sách vở mới giữ được vị trí.

Tình huống này gợi nhớ đến "cuộc thanh lọc" từng xảy ra trong ngành báo chí khi tin tức trực tuyến và mạng xã hội bùng nổ, buộc một phần lớn nhân lực phải rời bỏ nghề, phần còn lại tái đào tạo để tồn tại.

Không chỉ là thất nghiệp

Tác động của AI đến ngành đào tạo ngoại ngữ không dừng ở nguy cơ sa thải. Nó còn làm thay đổi cách xã hội tiếp cận việc học tiếng, khi rào cản thời gian, địa điểm và chi phí gần như bị xóa bỏ. Điều này mở ra cơ hội cho nhiều người học hơn, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ tạo ra một thế hệ dựa quá nhiều vào công cụ, thiếu khả năng tư duy ngôn ngữ độc lập.

Việc học viên phụ thuộc quá mức vào công nghệ có thể làm suy giảm động lực tương tác trực tiếp với giáo viên hoặc môi trường thực tế, thiếu kỹ năng mềm và sáng tạo ngôn ngữ cần thiết.

Về phía các doanh nghiệp giáo dục, áp lực thay đổi là không thể né tránh. Từ chỗ "dạy tiếng", họ sẽ phải chuyển hướng sang "dạy văn hóa và kỹ năng ứng dụng" – những mảng mà công nghệ chưa thể thay thế hoàn toàn. Sự khác biệt sẽ nằm ở khả năng tạo ra trải nghiệm học tập gắn kết, truyền cảm hứng và mang tính cá nhân cao.

Doanh nghiệp lớn (41% trong số Fortune 500) đang sử dụng công cụ ngôn ngữ đa ngôn ngữ của Google cho hợp tác doanh nghiệp và hỗ trợ khách hàng, cho thấy tiềm năng mở rộng trong quy mô doanh nghiệp.

Google Translate không chỉ hướng tới người dùng cá nhân mà còn đặt mục tiêu chiếm lĩnh thị trường EdTech/SaaS trị giá 98 tỷ USD.

Ngoài ra Apple cũng đã công bố tính năng dịch trực tiếp tích hợp Apple Intelligence cho iMessage, FaceTime và cuộc gọi tại WWDC tháng 6.

Tất nhiên, nhiều chuyên gia cho biết cuộc thanh lọc sẽ không diễn ra ngay bởi dù AI có thể thay thế nhiều công việc biên dịch, nhưng việc thay thế hoàn toàn chưa thành hiện thực.

Theo FT, tuy AI khiến việc giao tiếp dễ dàng hơn, nhưng giá trị học ngoại ngữ vẫn rất lớn vì nó mang lại lợi ích nhận thức, văn hóa và sâu sắc về trải nghiệm con người — điều mà máy dịch không thể thay thế được.

Google Dịch giờ đây không còn là chiếc từ điển số đơn thuần, mà đã trở thành một nền tảng học ngoại ngữ AI cá nhân hóa. Sự xuất hiện của nó có thể là bước ngoặt lớn, khởi đầu cho chu kỳ tái cấu trúc toàn diện trong ngành đào tạo ngoại ngữ, nơi những ai không kịp thích ứng sẽ bị bỏ lại.

Câu hỏi đặt ra không còn là "AI có thể thay thế giáo viên ngoại ngữ hay không", mà là "Ngành đào tạo ngoại ngữ sẽ tồn tại và phát triển ra sao trong kỷ nguyên AI?"

*Nguồn: Fortune, BI