Trong những năm gần đây, giá trị xuất khẩu gạo Việt Nam đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế của mình trên thị trường quốc tế. Gạo Việt đang dần lấy lại ngôi vị cao nhất, không chỉ về giá trị mà còn nhờ vào sự gia tăng chất lượng và thương hiệu. Nhìn nhận toàn cảnh, sự phục hồi và tăng trưởng này không chỉ đơn thuần là yếu tố giá cả, mà nó còn mang theo những câu chuyện về nỗ lực của người nông dân, khát vọng vươn ra thế giới và kế hoạch định vị lại thương hiệu gạo Việt.
Sự trở lại đầy ấn tượng
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), gạo xuất khẩu tiêu chuẩn 5% tấm của Việt Nam hiện đã đạt 397 USD/tấn, vượt qua Thái Lan (395 USD/tấn) và nhiều quốc gia sản xuất gạo lớn khác như Pakistan và Ấn Độ. Gạo ST25, một sản phẩm gạo đặc sản của Việt Nam, đã từng đạt kỷ lục 1.200 USD/tấn. Điều này không chỉ khiến gạo Việt Nam nổi bật hơn trên thị trường mà còn góp phần khẳng định thương hiệu gạo Việt trên bản đồ nông sản toàn cầu.
Chủ tịch VFA, ông Đỗ Hà Nam, nhấn mạnh Gạo Việt Nam đang chuyển dần từ phân khúc trung bình lên phân khúc cao cấp, định hướng gắn với thương hiệu và giá trị. Việc tăng giá trị xuất khẩu gạo không chỉ phụ thuộc vào nguồn cung mà còn đến từ nhu cầu cao và ổn định từ các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc và Bờ Biển Ngà. Gạo Việt Nam đã khẳng định được sự cạnh tranh mạnh mẽ bằng cách nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm và phát triển các giống lúa đặc sản.
Đối tác chiến lược và thị trường tiềm năng
Theo báo cáo từ Tổng cục Hải quan, trong 3 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 2,3 triệu tấn, tương đương gần 1,21 tỷ USD. Philippines tiếp tục là thị trường nhập khẩu chủ yếu của gạo Việt Nam, chiếm 42,7% tổng lượng gạo xuất khẩu. Không chỉ dừng lại ở đó, Bờ Biển Ngà và Trung Quốc cũng bắt đầu nổi lên như những thị trường tiềm năng, cho thấy sự đa dạng hóa trong nguồn cầu.
Gần đây, thị trường châu Phi, đặc biệt là Ghana và Bờ Biển Ngà, đã chứng kiến sự gia tăng nhu cầu nhập khẩu gạo. “Châu Phi đang trở thành một khu vực nhập khẩu chiến lược trong tương lai,” theo nhận định từ báo cáo phân tích thị trường tháng 4/2025 của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA). Các quốc gia này dự kiến sẽ nhập khẩu từ 2,5 triệu tấn đến 1,8 triệu tấn gạo, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam.
Việc mở rộng thị trường xuất khẩu không chỉ đơn giản là tìm kiếm đối tác mới mà còn là tạo dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài. Với việc giảm thuế nhập khẩu gạo tại Philippines từ 35% xuống còn 15%, giá trị thương mại của gạo Việt trong khu vực này sẽ được gia tăng đáng kể. Chính phủ Việt Nam cũng đang nỗ lực đẩy mạnh các thỏa thuận thương mại song phương nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho hoạt động xuất khẩu.
Định vị thương hiệu gạo Việt
Dù đã đạt được nhiều thành tựu, việc định vị thương hiệu gạo Việt Nam trên bản đồ quốc tế vẫn còn nhiều thách thức. Một trong những yếu tố then chốt để gạo Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững là cải thiện và nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngành nông nghiệp cần chú trọng đến việc áp dụng công nghệ mới, mô hình sản xuất thông minh và thân thiện với môi trường.
Gạo nếp và các loại gạo đặc sản như gạo ST25 đang được người tiêu dùng quốc tế ưa chuộng, tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi chính sách hỗ trợ và đầu tư mạnh mẽ từ Nhà nước. Ông Đỗ Hà Nam, chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết dù giá gạo xuất khẩu bình quân đạt 522 USD/tấn, nhưng cần nâng cấp chuỗi giá trị và khẳng định vị thế mới. Việc gia tăng sản lượng gạo xuất khẩu sang những thị trường khó tính như Mỹ và Nhật Bản là một trong những mục tiêu lớn của ngành nông nghiệp Việt Nam.
Không chỉ dừng lại ở việc xuất khẩu nguyên liệu, mà còn phải tạo ra các sản phẩm chế biến từ gạo có giá trị gia tăng cao, và đây là con đường mà nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang hướng tới. Thực tế ghi nhận, một số công ty đã thành công trong việc vận chuyển gạo sang các thị trường khó tính như Singapore và Nhật Bản, cho thấy tiềm năng to lớn cho các sản phẩm gạo chất lượng cao.
Gạo Việt Nam đang trên đà trở lại vị thế đáng tự hào của mình trên trường quốc tế, không chỉ với giá trị cao mà còn với thương hiệu được khẳng định. Sự phát triển này nhờ vào chất lượng sản phẩm, nỗ lực không ngừng của người nông dân và chính sách hỗ trợ hiệu quả từ chính phủ. Trong bối cảnh cạnh tranh gắt gao trên thị trường toàn cầu, việc định vị và phát triển thương hiệu bền vững sẽ là chìa khóa quyết định cho tương lai của gạo Việt Nam.