Ford mất 19,5 tỷ USD vì làm xe điện: Mảng EV liên tục lỗ ròng nhiều năm, phải chuyển hướng sang xe Hybrid

Tờ Financial Times (FT) cho hay Ford vừa buộc phải thừa nhận một thực tế cay đắng: quá trình điện hóa mà hãng theo đuổi suốt nhiều năm qua đã đi chệch khỏi quỹ đạo kinh tế. Việc Ford Motor công bố khoản chi phí trước thuế (pre-tax charge) khổng lồ 19,5 tỷ USD là một dấu hiệu rõ ràng và tàn khốc về sự kết thúc của "cơn sốt" xe điện (EV) tại Mỹ.

Khoản tổn thất này được Ford ghi nhận chủ yếu do phải cắt giảm và tinh gọn tài sản trong mảng EV (Asset Writedowns/Impairments) liên quan đến việc rút lui khỏi các dự án như liên doanh hay nhà máy pin. Đây không chỉ là một con số kỹ thuật kế toán mà còn là sự thừa nhận công khai rằng công ty đã đặt cược sai lầm vào tốc độ và quy mô của cuộc cách mạng điện hóa.

"Thay vì tiếp tục chi thêm hàng tỷ USD cho các mẫu EV cỡ lớn vốn nay không còn con đường dẫn tới lợi nhuận, chúng tôi đang phân bổ số tiền đó vào những lĩnh vực có tỷ suất sinh lời cao hơn," ông Andrew Frick, người đứng đầu mảng động cơ xăng và xe điện của Ford, phát biểu.

Hụt hơi

Về mặt kỹ thuật, 19,5 tỷ USD không phải là dòng tiền chảy ra ngay lập tức, mà là pre-tax charge hay chi phí trước thuế, bao gồm ghi giảm tài sản, chấm dứt dự án và tái cấu trúc. Tuy nhiên, về mặt kinh tế, nó phản ánh điều quan trọng hơn: giá trị sinh lời kỳ vọng của các khoản đầu tư EV trước đây đã không còn. Trong số này, 12,5 tỷ USD sẽ được hạch toán ngay trong quý IV, phần còn lại kéo dài tới năm 2027, riêng việc kết thúc liên doanh pin với SK On khiến Ford phải ghi giảm khoảng 3 tỷ USD.

Đằng sau khoản chi phí khổng lồ là một mảng kinh doanh EV liên tục "đốt tiền". Bộ phận Ford e lỗ 5,1 tỷ USD trong năm 2024 và tiếp tục lỗ thêm 3,6 tỷ USD chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025. Những con số này cho thấy vấn đề không còn là ngắn hạn hay chu kỳ, mà là cấu trúc: chi phí pin cao, quy mô chưa đủ lớn và nhu cầu thị trường không theo kịp kỳ vọng.

Không mẫu xe nào thể hiện rõ thất bại này hơn F-150 Lightning. Từng được quảng bá là "xe bán tải của tương lai", phiên bản điện của dòng xe bán chạy nhất nước Mỹ lại trở thành gánh nặng. Doanh số Lightning giảm tới 72% so với cùng kỳ, cho thấy người tiêu dùng Mỹ vẫn chưa sẵn sàng đánh đổi giá cao và nỗi lo về tầm hoạt động để lấy công nghệ điện thuần.

Chi phí pin cao khiến những chiếc bán tải điện cỡ lớn gần như không có con đường lợi nhuận, điều mà chính ban lãnh đạo Ford thừa nhận. Khi ưu đãi thuế 7.500 USD cho EV bị rút lại, thị trường lập tức phản ứng: số liệu của Cox Automotive cho thấy doanh số EV tăng vọt trong tháng 9, nhưng sau đó lao dốc 49% trong tháng kế tiếp.

Theo FT, sự đảo chiều chính sách của ông Trump đã kích hoạt làn sóng thoái lui khỏi các khoản đầu tư EV quy mô lớn được thực hiện trong những năm gần đây. Giám đốc điều hành Ford Jim Farley dự báo rằng thị phần EV tại Mỹ có thể giảm từ khoảng 10-12% xuống còn 5% sau khi ưu đãi thuế bị rút lại. Cú sốc chính sách đã phơi bày mức độ mong manh của nhu cầu EV khi thiếu hỗ trợ từ nhà nước.

Tháng 10, General Motors cho biết hãng sẽ ghi nhận khoản chi phí 1,6 tỷ USD để thu hẹp sản xuất xe điện. GM cũng thông báo sẽ đưa trở lại mẫu Chevy Bolt giá rẻ, sử dụng pin do tập đoàn Trung Quốc CATL cung cấp, bất chấp mức thuế cao áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Đồng thời theo Wall Street Journal (WSJ), hãng GM cũng thừa nhận rằng các thiết bị đã mua cho một nhà máy EV dự kiến trở nên vô dụng khi hãng quyết định sản xuất xe chạy xăng tại đó.

Ngay bản thân Ford từng đầu tư rất mạnh cho quá trình chuyển sang xe điện, nhưng gần đây đã bắt đầu giảm tốc rõ rệt.

Tại Kentucky, Ford và đối tác cũ SK đã chi gần 6 tỷ USD để xây dựng tổ hợp pin được quảng bá là khu phức hợp pin đơn lẻ lớn nhất nước Mỹ. Tuy nhiên, một trong hai tòa nhà tại đây đã bị "đắp chiếu", chưa từng lắp đặt thiết bị, trong khi nhà máy còn lại hoạt động dưới xa công suất khi sản xuất pin cho mẫu F-150 điện đã bị hủy.

Theo kế hoạch mới, Ford sẽ chỉ sử dụng 23% công suất ban đầu của khu phức hợp Kentucky vào năm 2027, thời điểm hãng bắt đầu sản xuất pin lưu trữ cho các trung tâm dữ liệu.

Các hãng ôtô và công ty pin đang chạy đua tái sử dụng nhà máy pin EV để phục vụ thị trường điện lực và trung tâm dữ liệu, thay vì xe cộ. GM, tập đoàn LG của Hàn Quốc và Stellantis cũng đã chuyển hướng sang pin lưu trữ tĩnh.

Để tăng doanh thu, Ford sẽ chuyển đổi nhà máy pin xe điện tại Kentucky thành một cơ sở kinh doanh pin lưu trữ năng lượng, phục vụ các khách hàng như công ty điện lực, các nhà phát triển điện gió và điện mặt trời, cũng như các trung tâm dữ liệu khổng lồ huấn luyện trí tuệ nhân tạo.

Không từ bỏ

Dù chịu cú đánh 19,5 tỷ USD, Ford không rút hoàn toàn khỏi xe điện. Thay vào đó, hãng đang tái định nghĩa lại chiến lược. Trọng tâm được chuyển sang xe hybrid, mở rộng tầm hoạt động xe điện và các mẫu EV nhỏ, giá rẻ hơn, đồng thời phát triển mảng pin lưu trữ năng lượng cho doanh nghiệp và trung tâm dữ liệu. Mục tiêu dài hạn là đến năm 2030, khoảng 50% sản lượng toàn cầu của Ford sẽ đến từ hybrid, EV tầm xa và EV thuần, tăng mạnh so với hiện nay.

"Chúng tôi đang nhìn vào thị trường như nó đang tồn tại ngày hôm nay, chứ không chỉ như những gì mọi người từng dự đoán cách đây năm năm," ông Frick nói.

Hướng đi quan trọng tiếp theo là phát triển một nền tảng EV chi phí thấp, với mục tiêu tung ra chiếc xe bán tải EV giá 30.000 USD vào năm 2027, một nỗ lực nhằm cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ Trung Quốc trên thị trường EV giá cả phải chăng.

Đáng chú ý, dù phải ghi giảm tài sản quy mô lớn, Ford vẫn nâng dự báo EBIT điều chỉnh cả năm lên 7 tỷ USD, cho thấy các mảng xe động cơ đốt trong và hybrid vẫn tạo ra dòng tiền đủ mạnh để "đỡ lưng" cho cú trượt EV. Hãng đặt mục tiêu đưa mảng xe điện đạt điểm hòa vốn vào năm 2029, một mốc thời gian thận trọng hơn nhiều so với các tuyên bố đầy lạc quan vài năm trước.

Câu chuyện của Ford không chỉ là vấn đề nội bộ một doanh nghiệp. Nó phản ánh sự điều chỉnh mang tính hệ thống của ngành ôtô Mỹ, khi kỳ vọng về quá trình điện hóa nhanh chóng va chạm với thực tế chi phí và hành vi người tiêu dùng. Khoản 19,5 tỷ USD chi phí trước thuế vì thế không chỉ là "lỗ kế toán", mà là giá phải trả cho một chiến lược đi quá nhanh so với thị trường.

Ford đang chấp nhận đau đớn hôm nay để giữ lại sự linh hoạt cho ngày mai. Trong một ngành công nghiệp mà công nghệ thay đổi nhanh hơn thói quen tiêu dùng, bài học rút ra có lẽ rất rõ ràng: điện hóa là xu hướng không thể đảo ngược, nhưng con đường đi tới đó sẽ gập ghềnh và đắt đỏ hơn nhiều so với những gì các hãng từng hình dung.

*Nguồn: WSJ, FT, Fortune, BI