“Cuộc chiến” không cân sức giữa ứng dụng giao đồ ăn và rác thải nhựa: Nỗ lực của GrabFood vẫn chưa hiệu quả, cố gắng mới từ Baemin sẽ khác?

Theo số liệu của World Bank trong năm 2022, tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa với tốc độ nhanh cũng như thay đổi lối sống ở Việt Nam đã dẫn đến cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa. Ước tính có khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa được thải ra trên đất liền hàng năm ở Việt Nam. Trong đó, có hơn 60% các loại rác thải nhựa là nhựa dùng một lần.

Ít nhất 10% trong số chất thải chưa được quản lý tốt này bị rò rỉ vào đường thủy, khiến Việt Nam trở thành một trong năm nước gây ô nhiễm nhựa trên đại dương hàng đầu trên thế giới. Khối lượng rò rỉ có thể tăng gấp đôi vào năm 2030 theo kịch bản thông thường.

Còn theo số liệu thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) năm 2021, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa thải ra môi trường, 0,28 triệu đến 0,73 triệu tấn trong số đó bị thải ra biển - nhưng chỉ 27% trong số đó được tái chế, tận dụng bởi các cơ sở, doanh nghiệp. Tại TP.HCM và Hà Nội, số lượng rác thải nhựa mỗi ngày đưa ra môi trường lên đến 80 tấn.

Điều đáng nói là việc xử lý và tái chế rác thải nhựa tại Việt Nam còn nhiều hạn chế khi có đến 90% rác thải nhựa được xử lý theo cách chôn, lấp, đốt và chỉ có 10% còn lại là được tái chế.

Cụ thể hơn: theo một khảo sát của Korea Consumer Agency, trung 1 người Hàn Quốc đặt 2,8 lần thức ăn qua các ứng dụng/tuần, tương đương tạo ra 10,8kg chất thải nhựa/năm. Còn theo Viện hàn lâm Khoa học – Kỹ thuật – Y học Mỹ, mỗi năm 1 người tiêu dùng khoảng 88kg, tức con số nói trên chiếm 12,2%. Chất thải nhựa từ hoạt động giao nhận thức ăn bao gồm túi nhựa, hộp xốp/nhựa đựng món chính/phụ/nước sốt, nắp đậy, nĩa thìa nhựa…

Nhựa thường được phân loại từ Loại 1 đến Loại 7 và phải mất hàng trăm năm mới có thể phân hủy; trong đó các hộp xốp (polystyrene) thường được các nhà hàng/quán ăn Việt sử dụng mang đi thuộc loại 6.

GIẢI PHÁP CỦA GRABFOOD VÀ BAEMIN TẠI THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM

Ý thức được những tác động xấu của mô hình kinh doanh mà mình đang vận hành lên môi trường, cách đây vài năm, như nhiều ứng dụng gọi thức ăn khác trên thế giới, GrabFood đã tạo ra nút ‘Không nhận dụng cụ ăn uống” cho phiên bản tiếng Việt.

Tuy nhiên, sau thời gian vận hành, giải pháp này tỏ ra không hiệu quả, GrabFood và các đồng nghiệp trên thế giới đã điều chỉnh bằng nút “Dụng cụ ăn uống”, tức nếu người dùng không thao tác gì, tức là nghiễm nhiên không lấy giao/thìa/muỗng/ống hút nhựa. Theo chia sẻ từ Zomato - Ấn Độ, thay đổi này đã giúp họ cắt giảm tới 5.000kg nhựa/ngày, tức 2 triệu kg nhựa 1 năm.

Nhưng, tại Việt Nam, những nỗ lực nói trên của GrabFood chưa tạo ra bất cứ tác động tốt nào. Ít người tiêu dùng quan tâm tới chức năng này hoặc nếu có thao tác thì vẫn nhận được nhiều dụng cụ ăn uống nhựa nhưa bình thường.

Nguyên do đến từ việc ưu tiên của các đối tác nhà hàng/quán ăn lẫn người giao hàng của GrabFood là năng suất, làm sao để nhận/giao hàng càng nhanh càng tốt và ‘thà thừa còn hơn thiếu’; nên cả hai thành phần quan trọng trong quy trình hoạt động của ứng dụng chẳng mấy khi quan tâm tới cái chức năng này trên app.

Thường các chủ quán/nhà hàng sẽ chuẩn bị sẵn thức ăn và dụng cụ, các nhân viên giao hàng chỉ cần đến mang đi, rất hiếm khi cả 2 kiểm tra lại xem khách hàng có cần hay không dụng cụ nhựa. Đơn giản hơn, nếu khách hàng không cần thì có thể vứt đi, chẳng cần quan tâm việc đó có gây ô nhiễm môi trường hay không.

Việc thiếu ý thức về bảo vệ môi trường lại còn chịu áp lực thời gian đặc thù ở mô hình kinh doanh này, nên hầu như nỗ lực của GrabFood chẳng có mấy tác dụng trước sự bất hợp tác của nhiều bên.

Bản thân Grab có lẽ cũng biết hoạt động này đang mang lại hiệu quả thấp, nhưng với thực trạng kể trên, họ vẫn chưa tìm được giải pháp khắc phục hiệu quả. 

Phần mình, Baemin vừa có một bước đi xa hơn trong việc tìm kiếm các giải pháp, để mô hình của mình bớt tác động xấu đến môi trường.

Baemin vừa kết hợp với công ty SERVEONE Việt Nam nhằm giới thiệu đến các đối tác nhà hàng những dòng sản phẩm ‘bao bì xanh’ đặc trưng với giá thành ưu đãi. Các sản phẩm được tích hợp trong gian hàng “Bách hóa Baemin” trên ứng dụng, thuận tiện cho các đối tác nhà hàng có nhu cầu mua để thay đổi những bao bì nhựa dùng một lần.

Các sản phẩm bao bì được cung cấp từ công ty SERVEONE Việt Nam chủ yếu làm từ thành phần bã mía và giấy với đầy đủ các thành phẩm cần thiết cho dịch vụ giao đồ ăn như khay, hộp đựng cơm, tô, ly.

Hộp bã mía có mức độ thân thiện với môi trường cao khi có thể tự hủy sinh học hoàn toàn trong vòng 45 ngày. Hộp bã mía sau khi phân hủy thành phân hữu cơ có thể dùng trong trồng trọt, bổ sung nguồn dưỡng chất cho cây trồng, thúc đẩy tăng trưởng của cây con. Ngoài ra, sản phẩm vừa có thể đựng thực phẩm ở nhiệt độ cao, dầu mỡ mà không hề bị rò rỉ các chất gây hại vào thức ăn.

SERVEONE là công ty chuyên cung cấp các giải pháp trong ngành vật liệu – phụ tùng số 1 ở thị trường Hàn Quốc và châu Á. SERVEONE đến Việt Nam từ năm 2014 bằng việc mở 1 trung tâm hậu cần logistic tại Hải Phòng. Hiện tại, SERVEONE Việt Nam có 166 nhân sự ở 2 văn phòng TP.HCM và Hà Nội.

Năm 2021, doanh thu của DN này vào khoảng 320 tỷ won (gần 5.816 tỷ đồng). Hiện họ có khoảng 50 khách hàng B2B, ngoài tệp khách hàng đến từ Hàn Quốc như Baemin, họ còn có những đối tác như LG, Kolon, Lock & Lock…

CỐ GẮNG NÀY CỦA BAEMIN SẼ ĐI ĐẾN ĐÂU?

“Hiện tại, một bộ phận các đối tác nhà hàng đã bắt đầu có ý thức về việc bảo vệ môi trường và dần thay thế các bao bì đóng gói sử dụng chất liệu thân thiện, dễ phân hủy. Tuy nhiên, phần đông các đối tác quán ăn nhỏ lẻ vẫn chưa được tiếp cận đến các giải pháp bảo vệ môi trường cũng như nhận biết rõ về tính cấp thiết của vấn đề này.

Bên cạnh đó, việc thay thế bao bì đóng gói sang vật liệu thân thiện với môi trường sẽ làm tăng chi phí dành cho đối tác nhà hàng, khách hàng, nhà cung cấp và nền tảng công nghệ (với tình hình hiện tại). Đây cũng là một trong những thách thức lớn đối với Baemin trong việc kêu gọi các đối tác nhà hàng thay thế bao bì đóng gói đồ ăn.

Với hợp tác chiến lược cùng SERVEONE, chúng tôi hy vọng có thể khiến việc lựa chọn bao bì thân thiện trở nên dễ dàng và tiện lợi hơn đối với các đối tác nhà hàng. Đồng thời các sản phẩm này được cung cấp với đa dạng mẫu mã, chất lượng tốt với giá thành hợp lý.

Ngoài ra, Baemin cũng sẽ tổ chức các buổi đào tạo, tập huấn cho đối tác nhà hàng để truyền tải được định hướng của Chính phủ đối với việc sử dụng nhựa một lần cũng như lợi ích của sự phát triển bền vững nhằm giúp họ điều hướng sự thay đổi dần.

Chúng tôi cũng sẽ xem xét các phương pháp thực tiễn hơn với sự hỗ trợ của công nghệ để giúp họ có thể áp dụng các giải pháp bền vững trong thời gian sớm nhất. Những sáng kiến này nằm trong chiến lược lâu dài của Baemin với tôn chỉ đặt tính bền vững làm cốt lõi cho hoạt động kinh doanh của mình”, ông Jinwoo Song – Tổng Giám đốc Baemin Việt Nam bày tỏ.

Đúng như cam kết của Baemin Việt Nam, mức giá vật liệu xanh mà họ cung cấp cho các đối tác của mình vô cùng cạnh tranh. Ví dụ: gói ‘50 hộp cơm 600ml chất liệu bã mía’ chỉ 113.700 đồng (mỗi hộp giá gần 2.300); trên các sàn, giá tương ứng trên 1 cửa hàng ở Tiki là 146.000, Shopee là 165.000, Lazada đã được giảm giá cũng tới 139.000. Tuy nhiên, nếu so với hộp xốp cùng số lượng và dung tích giá khoảng trên dưới 35.000 thì mức giá này vẫn khá cao.

“Tôi luôn cảm thấy tội lỗi vì mô hình kinh doanh mà mình đang điều hành thải nhiều rác nhựa ra môi trường. Vậy nên, trong vài năm gần đây, tôi luôn trăn trở tìm giải pháp để giải quyết vấn đề. Sau thời gian dài tìm kiếm, tôi đã gặp SERVEONE và có ‘Bách hóa Baemin’.

Tất nhiên, tôi cũng biết rằng, để có những bước tiến lớn trên con đường này là rất khó khăn – không chỉ tại Việt Nam mà cả trên thế giới. Nhưng nếu chúng ta không làm thì ai sẽ làm? Ít nhất chúng ta cần phải bắt đầu và đi từng bước nhỏ.

Khi đi uống cà phê ở Starbucks, tôi luôn mang theo ly sử dụng nhiều lần của bản thân. Một vài người sẽ cảm thấy tôi kỳ cục vì rõ ràng là nó rất bất tiện, nhưng tôi lại cảm thấy rất tự hào về bản thân vì đã cố không xả rác ra môi trường, dù chỉ là một cái cốc nhựa uống liền”, Tổng Giám đốc Baemin Việt Nam cho biết thêm.

Tại Hàn Quốc, Beamin cũng đã triển khai chương trình tương tự với trung tâm cung cấp bao bì thân thiện với môi trường tên “Baemin Restaurant Supply”.

Vào tháng 3/2018, Baemin Restaurant Supply đã bổ sung bao bì đựng thực phẩm thân thiện với môi trường vào danh mục sản phẩm của mình để mang đến cho các đối tác nhà hàng những lựa chọn xanh. Ngoài tránh các sản phẩm làm bằng vật liệu composite khó tái chế; “Baemin Restaurant Supply” còn huấn luyện để đối tác của mình tuyệt đối tránh đóng gói thái quá – overpacking.

Vào năm 2019, Baemin Restaurant Supply bắt đầu bán các hộp đựng thức ăn thân thiện với môi trường với giảm 50% hàm lượng nhựa so với các hộp đựng thông thường được chứng nhận EL-606 bởi Hệ thống Chứng nhận Nhãn Sinh thái (ECS) của Bộ Môi trường Hàn Quốc. Các hộp đựng cháo này cho thấy doanh số bán hàng cao hơn khoảng 30%, góp phần khuyến khích các đối tác chuyển đổi sang các hộp đựng thân thiện với môi trường.

Tiếp đó, vào tháng 5/2020, Baemin Restaurant Supply, cùng với Bộ Môi trường, Hiệp hội Bao bì Nhựa Hàn Quốc, Hiệp hội Nhượng quyền Thương mại Hàn Quốc và Mạng lưới Phong trào Không Rác thải Hàn Quốc, đã ký một thỏa thuận tự nguyện nhằm giảm việc sử dụng các bao bì đựng thức ăn khó tái chế.

Các nỗ lực đã được thực hiện để cắt giảm tới 20% việc sử dụng nhựa bằng nhiều cách khác nhau, ví dụ: tiêu chuẩn hóa các hộp đựng thức ăn mang đi và giảm độ dày của chúng. Baemin Restaurant Supply có kế hoạch phát triển và cung cấp các hộp đựng thức ăn mang đi làm từ nhựa ít hơn 30% bằng công nghệ tạo bọt nhựa.

Go Box và DeliverZero có trụ sở tại Mỹ đang sử dụng các hộp đựng thực phẩm có thể tái sử dụng để giao đồ ăn của họ.

GO Box có trụ sở tại Portland và đã hợp tác với các nhà hàng để cung cấp bao bì có thể tái sử dụng cho khách hàng của mình. Khách hàng của Go Box sẽ trả phí đăng ký cho việc sử dụng hộp đựng có thể tái sử dụng. Sau khi sử dụng, khách hàng có thể ký gửi hộp nhựa của mình tại một địa điểm được chỉ định, để nhóm Go Box thu gom và rửa để sử dụng lần tới.

DeliverZero có trụ sở tại NewYork giao thực phẩm trong các hộp nhựa có thể tái sử dụng và khách hàng chỉ cần trả lại cho người chuyển phát nhanh trong đơn hàng tiếp theo của họ.

2 app Deliveroo và Just Eat tại Vương quốc Anh chọn giải pháp sử dụng bao bì – dụng cụ thân thiện với môi trường như của Baemin Việt Nam.