Trong khi các số liệu thống kê về tỷ lệ thất nghiệp chính thức của Mỹ thường vẽ nên một bức tranh lạc quan về thị trường lao động, một thực tế đáng báo động đang âm thầm diễn ra: hơn 40 triệu người Mỹ đang rơi vào tình trạng "thất nghiệp chức năng."
Con số khổng lồ này, được công bố bởi Viện Ludwig về Thịnh vượng Kinh tế Chung (LISEP), hé lộ một cuộc khủng hoảng kinh tế tiềm ẩn, vượt xa những gì các chỉ số truyền thống có thể phản ánh.
"Chúng ta đang đối mặt với một thị trường việc làm mà gần một trong bốn người lao động đang thất nghiệp chức năng, và các xu hướng hiện tại cho thấy ít có sự cải thiện", Ông Gene Ludwig, Chủ tịch LISEP, nhấn mạnh.
Không kể hết câu chuyện
Khái niệm "thất nghiệp chức năng" do LISEP đưa ra bao gồm 3 nhóm chính: những người đã từ bỏ tìm việc sau nhiều lần gõ cửa vô vọng (Discouraged workers), những lao động chỉ được tuyển dụng bán thời gian dù mong muốn làm toàn thời gian (Underemployed part-time ) và những cá nhân tuy có việc làm nhưng thu nhập dưới 25.000 USD/năm – mức sống tối thiểu ở hầu hết các thành phố lớn (Working poor).
Với dân số trong độ tuổi lao động khoảng 168 triệu người, 24,3% trong số đó tương đương hơn 40,8 triệu con người đang loay hoay tìm cách trang trải cuộc sống.
Con số này rất khác so với các báo cáo chính thức bởi LISEP tính thêm cả những người đang có việc làm nhưng lao động dưới khả năng hoặc không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt hàng ngày.
Hãy thử tưởng tượng hàng triệu thanh niên mới ra trường, bằng cấp đầy đủ, nhưng chỉ có thể nhận vị trí phục vụ bàn café, lái taxi hay nhân viên siêu thị bán thời gian.
Thế rồi những công nhân sản xuất phải làm thêm ca đêm để đủ tiền thuê nhà và những người đã thôi không nộp đơn xin việc mới vì quá mệt mỏi với quy trình tuyển dụng.
Họ không có tên trong thống kê thất nghiệp chính thức, nhưng cũng chẳng tránh được cảnh sống "thắt lưng buộc bụng" từng ngày.
Tờ Fortune nhận định những con số thống kê chính thức không kể hết được câu chuyện khi mức độ "thất nghiệp chức năng" cao một cách đáng báo động này đặt ra câu hỏi lớn về hiệu quả của các chính sách kinh tế hiện tại.
Các chỉ số thất nghiệp chính thức, như tỷ lệ U-3 do Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ (BLS) công bố, thường dao động ở mức thấp và được dùng làm thước đo chính cho sức khỏe thị trường lao động.
Tuy nhiên, chúng lại bỏ qua hàng triệu người đã từ bỏ hy vọng tìm việc hoặc đang làm những công việc "kiếm miếng ăn qua ngày" mà không thể cải thiện cuộc sống.
"Thực tế khắc nghiệt là vẫn còn quá nhiều người Mỹ đang phải vật lộn để kiếm sống, và nếu không có thêm nhiều việc làm đáng tin cậy, lương cao, khoảng cách cơ hội kinh tế sẽ ngày càng lớn hơn", Chủ tịch Ludwig cho biết.
Chủ tịch Ludwig cũng cảnh báo rằng nếu không có sự gia tăng các công việc đáng tin cậy, trả lương tốt, khoảng cách cơ hội kinh tế sẽ tiếp tục nới rộng.
Sự tồn tại của hàng chục triệu người "thất nghiệp chức năng" không chỉ là một vấn đề kinh tế mà còn là một thách thức xã hội nghiêm trọng.
Sức ép kinh tế khiến nhóm này phải cắt giảm chi tiêu ở các lĩnh vực thiết yếu như y tế, giáo dục, thậm chí dinh dưỡng. Nghiên cứu của nhiều tổ chức tâm lý và kinh tế cho thấy họ dễ mắc chứng lo âu, trầm cảm và gặp khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch tương lai. Khi giấc mơ sở hữu nhà riêng, bảo hiểm y tế hay tích lũy hưu trí trở nên xa vời, niềm tin vào sự "công bằng" của nền kinh tế càng bị lung lay.
Tờ Fortune nhận định hàng triệu gia đình "thất nghiệp chức năng" đang phải đối mặt với khó khăn tài chính chồng chất, không đủ tiền trang trải nhu cầu cơ bản như nhà ở, thực phẩm, chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Điều này làm tăng nợ nần, căng thẳng và bất ổn xã hội.
Thêm vào đó, mặc dù có vẻ nghịch lý khi có quá nhiều người thiếu việc làm, việc một bộ phận lớn lực lượng lao động không được sử dụng hết tiềm năng hoặc không tìm được việc làm phù hợp sẽ kìm hãm năng suất và tăng trưởng kinh tế chung.
Bởi vậy bất chấp những báo cáo lạc quan về kinh tế vĩ mô, nhiều người lao động cảm thấy bi quan về tương lai.
Lo lắng
Báo cáo của Glassdoor chỉ ra niềm tin của lao động entry-level (công việc khởi điểm) đang ở mức thấp kỷ lục, một phần do cảm giác "bị bỏ rơi" khi nhìn vào các con số việc làm danh nghĩa nhưng lại không cải thiện đáng kể đời sống thực tế của họ.
Hơn nữa, rủi ro từ thuế quan, tự động hóa và AI càng làm gia tăng nỗi lo "liệu mình có giữ vững mức thu nhập đủ sống hay không".
Thế rồi sự phục hồi kinh tế hậu COVID-19 và làn sóng AI đang thay đổi sâu sắc cấu trúc thị trường lao động. Các công việc đòi hỏi kỹ năng trung bình – vốn từng là bệ đỡ cho tầng lớp trung lưu – đang biến mất hoặc bị thay thế.
Trong khi đó, các công việc mới trong lĩnh vực công nghệ, dữ liệu, trí tuệ nhân tạo lại yêu cầu trình độ cao và kỹ năng chuyên biệt mà nhiều người lao động chưa có điều kiện tiếp cận.
Bên cạnh đó, lạm phát kéo dài khiến mức lương dưới 25.000 USD không còn đủ để trang trải cuộc sống cơ bản, đặc biệt tại các đô thị lớn. Một công nhân siêu thị, nhân viên giao hàng, hay người làm bán thời gian tại cửa hàng cà phê giờ đây đều có thể bị xếp vào diện "có việc nhưng nghèo".
Điều này dẫn đến khoảng cách giữa những người có việc làm ổn định, thu nhập tốt và những người "thất nghiệp chức năng" ngày càng lớn, đe dọa sự gắn kết xã hội và tạo ra những phân hóa sâu sắc.
Vậy đâu là lời giải cho nghịch lý này? Các chuyên gia đề xuất một loạt biện pháp đồng bộ như nâng lương tối thiểu theo mức sống địa phương, mở rộng chương trình đào tạo, tái đào tạo lực lượng lao động để họ bắt kịp yêu cầu của công nghệ, khuyến khích doanh nghiệp tạo ra thêm việc làm có giá trị gia tăng cao và cải thiện hệ thống an sinh xã hội để không ai bị bỏ rơi khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn.
Rõ ràng bức tranh thị trường lao động Mỹ không chỉ là một đường cong thống kê. Đó là hàng triệu cuộc sống đang xoay xở từng ngày, nằm ngoài ánh sáng của các báo cáo chính thức.
Nếu chỉ nhìn vào tỷ lệ thất nghiệp chính thống, chúng ta có thể lầm tưởng rằng mọi thứ đang ổn. Nhưng thực tế là, hơn 40 triệu người Mỹ vẫn chưa được "tham gia thực sự" vào sự phục hồi kinh tế – và đó là một hồi chuông cảnh tỉnh cho các nhà hoạch định chính sách rằng đã đến lúc cần một cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về thị trường lao động.
"Những chỉ số kinh tế truyền thống như GDP hay tỷ lệ thất nghiệp có thể đo lường sức khỏe nền kinh tế nhưng không phản ánh hết được chất lượng cuộc sống thực sự của đa số người dân Mỹ", Chủ tịch Gên Ludwig của LISEP nhấn mạnh.
*Nguồn: Fortune, BI
.jpg "Bán hơn 10 vạn tấn dầu cho châu Âu, quốc gia ứng cử viên EU bị nghi ngờ là 'cửa sau' cho dầu Nga tuồn vào khối")
