Thứ kỳ lạ xuất hiện dày đặc trên ruộng cấy giống gốc ST25 của kỹ sư Hồ Quang Cua là trùn đất (hay giun đất). Theo "cha đẻ" của loại gạo ngon nhất thế giới, hiện tượng này vừa mới xảy ra và khiến ông vô cùng ngỡ ngàng.
Đây là thông tin được Anh hùng lao động Hồ Quang Cua chia sẻ tại hội thảo "Thúc đẩy sử dụng chế phẩm sinh học trong phòng chống sinh vật gây hại trên lúa theo hướng sản xuất lúa gạo xanh và bền vững" được tổ chức tại Đại học Cần Thơ, ngày 15/11.
Trên thực tế, ruộng lúa ST25 của ông Hồ Quang Cua được ưu tiên bón phân hữu cơ, chế phẩm sinh học liên tiếp trong nhiều năm. Trong đó, phần lớn là sản phẩm của ĐH Cần Thơ, Viện lúa ĐBSCL và một sản phẩm từ nước ngoài. Tuy nhiên, gần đây, sau khi thu hoạch lúa hè thu xong, ông Cua cho máy xới đất lên và sau 20 ngày thì cấy lúa. Đáng chú ý, 15 ngày sau khi cấy, nhất là khi nước rút khô, ông phát hiện ra trùn đất dày đặc trong ruộng.
"Cha đẻ" của giống lúa ST25 khẳng định rằng "đây là sự kỳ diệu của thiên nhiên", khi nhiều năm liên tiếp ông bón phân hữu cơ và chế phẩm sinh học.
Theo báo Dân Việt, ông Hồ Quang Cua chia sẻ tại Hội thảo rằng: "Khi xưa tôi đọc được trong tài liệu của Mỹ thì được biết nếu làm hữu cơ thì trùn xuất hiện trong đất hàng tỷ con/ha".
Ngoài ra, kỹ sư Hồ Quang Cua cho biết, việc sử dụng tổng hợp chế phẩm sinh học đúng cách trong quá trình sản xuất lúa cũng giúp gạo trắng và có mùi thơm.
Đây cũng chính là một trong những bí quyết giúp việc gạo ST25 đạt giải Nhất tại cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2025 được tổ chức ở Campuchia vừa qua, mặc dù trồng trong vụ hè thu.
Về việc gạo ST25 được trồng trong vụ lúa hè thu đạt giải Nhất cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới lần thứ 3, ông Hồ Quang Cua cho biết, trong nhiều năm qua đã âm thầm thử nghiệm nhiều sản phẩm sinh học trên đồng ruộng. Trong đó có vài sản phẩm rất tốt. Các sản phẩm sinh học này đã giúp gạo trắng, mùi thơm bát ngát.
Ông Cua cũng cho biết, trước khi mang gạo ST25 đi thi cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2025, ông đã báo cáo về vấn đề này đến Chủ tịch ngành hàng lúa gạo Việt Nam.
Trước đó, gạo ST25 của Việt Nam đạt giải Nhất cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2019 và năm 2023 được trồng trong vụ lúa đông xuân, vì vụ lúa này cho chất lượng gạo tốt và ổn định nhất, đồng thời hơn hẳn vụ hè thu và thu đông.
Tại Hội thảo, GS Nguyễn Thơ đến từ Hội Khoa học kỹ thuật Bảo vệ thực vật Việt Nam thông tin rằng, sản phẩm gạo ST25 được trồng trong lúa hè thu được ông Cua tự tin đem đi thi là vì được sử dụng chế phẩm sinh học tốt. Nhờ yếu tố này mà chất lượng gạo ngon, thậm chí gạo nấu hôm trước để đến hôm nay vẫn không có mùi thiu.
GS Nguyễn Thơ cũng chia sẻ thêm, chế phẩm sinh học có tác động quan trọng đến cây trồng và môi trường, làm cho cây lúa khỏe, hạn chế sâu bệnh nếu như sản phẩm đó tốt và được sử dụng trong điều kiện hợp lý.
Trước đó, trên thực tế, ở khu ruộng ST25, những vụ lúa trước, sau khi thu hoạch lúa xong, ông Hồ Quang Cua sẽ cho máy xới đất ngay (vùi cả rơm rạ) và sau đó tưới chế phẩm sinh học. Mục đích của việc này để phân hủy nhanh rơm rạ và bón phân hữu cơ trong quá trình sản xuất nhằm cung cấp dưỡng chất cho đất, tránh ngộ độc hữu cơ. Ngoài ra, cách làm này còn giúp kích thích rễ lúa phát triển, tăng khả năng kháng bệnh, vượt qua điều kiện thời tiết bất lợi.
Nhưng ở vụ lúa này, kỹ sư Hồ Quang Cua chưa kịp tưới chế phẩm vi sinh, bởi vì có dự định sử dụng ở giai đoạn sau do sợ đất quá lầy, khiến máy gặt đập liên hợp không vào được khi thu hoạch. Thế nhưng, trùn đất đã xuất hiện dày đặc.
Giun đất cho khả năng thay thế phân bón?
Một nghiên cứu của các nhà khoa học vào năm 2022 cho thấy, giun đất có tiềm năng thay thế một số loại phân bón tổng hợp có nguồn gốc từ khoáng sản chi phí cao.
Cụ thể, các nhà nghiên cứu tại ĐH College Dublin (Ireland) đã khám phá ra một "lối đi tắt" trong chu trình nitơ trong đất mà trước đây chưa được công nhận. Trong đó, giun đất khi hoạt động sẽ nhanh chóng làm giàu đất và thực vật thông qua lượng nitơ bài tiết có trong chất nhầy của chúng.
Theo các chuyên gia, sự hiện diện của giun đất trong đất đã được biết là làm tăng năng suất cây trồng về lâu dài. Đặc biệt, thông qua hoạt động đào hang và kiếm ăn của chúng, sẽ tạo ra cấu trúc đất tốt và giải phóng nitơ bị giữ lại trong chất hữu cơ của đất.
Thúc đẩy chế phẩm sinh học trên lúa
Hội thảo trên tập trung chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu – ứng dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) sinh học, bàn giải pháp giảm phụ thuộc thuốc hóa học, bảo vệ môi trường và đồng thời nâng cao giá trị hạt gạo Việt trong bối cảnh triển khai Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở ĐBSCL.
Tại hội thảo, các nhà khoa học, doanh nghiệp và người sản xuất cũng đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm, thuận lợi, khó khăn, tiềm năng trong sử dụng thuốc BVTV sinh học trên lúa. Nhiều ý kiến cho rằng cần tập trung vào mục tiêu chung là giảm thiểu thuốc BVTV hóa học, đồng thời phục vụ chiến lược phát triển lúa Việt Nam theo hướng xanh, sạch, bền vững trong giai đoạn tới.
Các chuyên gia cũng thảo luận về định hướng phát triển thị trường chế phẩm sinh học trong bối cảnh yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính, cũng như bảo vệ đa dạng sinh học và nâng cao giá trị lúa gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Đáng chú ý, có nhiều đề xuất, kiến nghị tại hội thảo được kỳ vọng sẽ góp phần hoàn thiện chính sách, cũng như thúc đẩy mạnh mẽ hơn việc sử dụng chế phẩm sinh học trong phòng chống sinh vật gây hại trên lúa, từ đó xây dựng hình ảnh hạt gạo Việt Nam xanh hơn, sạch hơn và giá trị hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
.png "Giá tăng nóng, giới nhà giàu không bán mà đổ xô mang vàng thỏi đi cho thuê, tính lãi lên đến 5%, đi ngược quan niệm truyền thống")
.png "Chuyện gì đang xảy ra tại nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới: Áp thuế gạo nhập khẩu cao chót vót nhưng vẫn rẻ hơn hàng nội địa, người tiêu dùng chịu mức giá đắt đỏ")
.png "Ứng viên hàng đầu vị trí chủ tịch Fed lên tiếng, tiết lộ ‘lá phiếu ủng hộ’ cắt giảm lãi suất trong cuộc họp tới")
