“Cha tôi thành lập Tiến Nông vào năm 1995, bắt đầu bằng một xí nghiệp nhỏ. Hai cha con ngồi bàn nhau lấy tên gì, và ông muốn lấy tên mình và tên con, đặt là thương hiệu sản xuất phân bón Phong Cộng. Nhưng tôi quyết tâm lấy tên Tiến Nông với ý nghĩa đưa tiến bộ vào nông nghiệp”.
Ông Lê Hồng Phong là Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc CTCP Công - Nông nghiệp Tiến Nông, nhưng trước hết, ông là một nhà khoa học.
Nhấn mạnh khoa học và công nghệ là một động lực kiến tạo thịnh vượng mới cho doanh nghiệp và nông dân Việt Nam, ông Phong đã có nhiều chia sẻ với chúng tôi về vai trò “sống còn” lĩnh vực này với sự phát triển của doanh nghiệp, cùng khát vọng “giúp nông dân trở nên giàu có” bằng tiến bộ công nghệ.
Nhìn lại chặng đường dài của Đất nước, theo ông, đâu là thành tựu lớn nhất của Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp? Vai trò của các doanh nghiệp khoa học và công nghệ trong phát triển nông nghiệp đã thay đổi ra sao?
Thành tựu lớn nhất và vô cùng tự hào là chúng ta đã nuôi được hơn 100 triệu dân.
Nói về lịch sử từ năm 1945 đến hiện tại, ngành nông nghiệp nói chung và ngành phân bón nói riêng đã giúp Việt Nam vốn từ quốc gia đói, phải xin viện trợ cho đến vị trí chủ lực trong thị trường thực phẩm và xuất khẩu. Từ năm 1986, từ khóa về nông nghiệp là “thâm canh năng suất” - làm sao để người dân hết đói, sống hạnh phúc và ấm no.
Bây giờ khái niệm đã khác, nhưng mình đều cảm nhận rõ bức tranh về một hành trình của Đất nước, rằng chúng ta tự hào là người dân đã đủ ăn và có thể xuất khẩu ra thế giới. Bản thân tôi tự hào, và rất tự tin rằng Việt Nam chẳng mấy chốc sẽ xuất khẩu được 100 tỷ USD nông sản như mục tiêu đã đề ra.
80 năm qua, từ nước đói và trở thành một Việt Nam như hiện tại không thể không nhắc đến sự đóng góp của bộ, ngành, cũng như các doanh nghiệp. Trong phát triển nông nghiệp, chưa bao giờ doanh nghiệp khoa học và công nghệ đóng vai trò chiến lược như hiện tại. Họ là những người dẫn dắt giá trị tri thức, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, chuyển dịch kinh tế nông nghiệp từ tài nguyên sang tri thức. Đồng thời, họ cũng là cầu nối đưa khoa học và công nghệ từ phòng thí nghiệm đi ra đồng ruộng.
Theo tôi, muốn nông nghiệp Việt Nam bứt phá, chúng ta phải bắt đầu từ tư duy dinh dưỡng cây trồng theo khoa học. Do vậy, thành công của doanh nghiệp khoa học và công nghệ chính là thước đo chất lượng thể chế đổi mới sáng tạo quốc gia.
Nói về phát triển khoa học và công nghệ và đổi mới sáng tạo, ông từng chia sẻ: “Tiến Nông không chờ chính sách, mà chủ động nghiên cứu, đầu tư và chuyển mình”. Ông có thể nói rõ hơn về câu nói này?
Thực ra, đây là triết lý của tất cả các doanh nghiệp muốn phát triển. Mình muốn phát triển, muốn tạo ảnh hưởng, muốn thị trường phát triển tốt thì phải bỏ tiền nghiên cứu. Đó là điều tất yếu, và là nhận thức đúng. Nếu doanh nghiệp chỉ đi theo chính sách, thì sẽ đi chậm hơn nhu cầu phát triển.
Một trong những hỗ trợ của Nhà nước là sự phản biện về những ý tưởng của mình. Nhà nước sẽ xem ông làm việc này có hiệu quả cho xã hội không? Ông làm việc này có lợi ích gì cho xã hội, cho môi trường, cho Đất nước? Điều này giúp doanh nghiệp hoàn thiện sản phẩm của mình hơn. Doanh nghiệp phải là người tạo ra thực tiễn, để Nhà nước thấy đúng, sửa nhanh và hoàn thiện thể chế.
Khi doanh nghiệp dấn thân vì điều tử tế, chính sách sẽ bảo vệ và tiếp sức. Ví dụ, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã khẳng định khoa học và công nghệ, đổi mới và sáng tạo là trụ cột kiến tạo thịnh vượng mới của Việt Nam. Nghị quyết này đã đưa doanh nghiệp vào trung tâm của hệ sinh thái đổi mới, gắn trách nhiệm của cơ quan quản lý với hiệu quả phát triển khoa học công nghệ và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ gốc.
Cho nên, chúng ta cần chủ động nghiên cứu vì hiện tại và tương lai. Tôi quan niệm, sự chủ động của doanh nghiệp chính là sự phát triển của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không chủ động nghiên cứu đầu tư thì sẽ không tồn tại được. Đã có nhiều doanh nghiệp tự rời khỏi thị trường mà không biết lý do tại sao, trong khi nguyên nhân chính vì anh không chịu đổi mới.
Vì vậy, Tiến Nông chọn vượt chuẩn trước để thị trường phải thay đổi theo chuẩn mực tốt hơn.
Là doanh nghiệp khoa học và công nghệ đầu tiên tại tỉnh Thanh Hóa, Tiến Nông đã bắt đầu hành trình này như thế nào?
Cha tôi thành lập Tiến Nông vào năm 1995, bắt đầu bằng một xí nghiệp nhỏ. Tại thời điểm thành lập, hai cha con ngồi bàn nhau lấy tên gì, và ông muốn lấy tên mình và tên con, đặt là thương hiệu sản xuất phân bón Phong Cộng.
Nhưng tôi quyết tâm lấy tên Tiến Nông với ý nghĩa đưa tiến bộ vào nông nghiệp. Điều này đủ để nói lên tầm nhìn không chạy theo thị trường, mà dẫn dắt thị trường bằng khoa học và công nghệ của Tiến Nông đã bắt đầu ngay từ ngày thành lập.
Về quá trình hình thành, các bước đi thì cũng đi từng bước một thôi. Từ doanh nghiệp rất nhỏ, cứ mỗi năm trôi qua công ty điểm lại mỗi năm đã tiến nông chỗ nào.
Để nói về công nghệ tạo ra bước ngoặt lớn nhất cho Tiến Nông, đó là công nghệ dinh dưỡng cây trồng chuyên biệt, khi chúng tôi tối ưu theo vùng thổ nhưỡng - mùa vụ - giai đoạn sinh trưởng, phục vụ “cây cần, đất thiếu”. Chúng tôi chuyển từ bán “bao phân” sang bán giải pháp khoa học và công nghệ nâng năng suất và giảm chi phí cho nông dân.
Cũng trong 30 năm qua, Tiến Nông đã làm chủ công nghệ lõi sản xuất phân bón NPK, phát triển hệ giải pháp dinh dưỡng theo từng vùng đất. Đồng thời, chúng tôi cũng đã xây dựng phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu từ rất sớm.
Nhờ đó, từ một doanh nghiệp địa phương, chúng tôi trở thành doanh nghiệp khoa học và công nghệ điển hình phát triển từ nhu cầu thực tiễn của nông dân Việt Nam.
Ông vừa nhắc tới việc Tiến Nông xây dựng phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu từ rất sớm. Ông có thể chia sẻ nhiều hơn về những phòng thí nghiệm này, về đội ngũ nghiên cứu và bài toán điển hình mà đội ngũ đang giải?
Nông nghiệp Việt Nam về cơ bản đã phát triển, nhưng có một điều tôi đang trăn trở: Sức khỏe đất. Chúng ta đã khai thác đất hàng mấy chục năm, hàng trăm năm, hàng nghìn năm nay rồi. Đặc biệt, trong khoảng vài năm gần đây, chúng ta thâm canh, tăng năng suất rất nhiều, thì sức khỏe đất đang có vấn đề.
Tôi hay nói với viện nghiên cứu về việc tập trung nghiên cứu sức khỏe đất, bởi vì nông nghiệp bền vững mới quan trọng. Cho nên, Tiến Nông đang đi sâu vào đất mẹ. Nông nghiệp bền vững là không có tuổi, chúng ta phải nghĩ cho hàng trăm năm, hàng nghìn năm nữa, vì điều này rất tác động đến con cháu mình sau này.
Tiến Nông có 2 phòng LAB, một phòng về vô cơ, một phòng về sinh học đã được chứng nhận. Đội ngũ nghiên cứu của Tiến Nông là những cử nhân, tiến sĩ, thạc sĩ. Tôi sẽ đặt bài toán để đội ngũ tự giải, hoặc kết hợp với các Viện và các nhà khoa học trong nước và quốc tế. Đặc biệt, đội ngũ của Tiến Nông toàn người trẻ, họ rất đam mê vì được sống trong môi trường nghiên cứu.
Các bạn ở phòng LAB, phòng sức khỏe đất liên tục đi ra đồng ruộng để xem sức khỏe đất đang có vấn đề gì. Sau đó, họ sẽ tạo ra sản phẩm để đội ngũ phục vụ sản phẩm hướng dẫn cho bà con. Đấy là hướng đi Tiến Nông đang làm.
Một điều nữa để nói về tầm quan trọng của nghiên cứu trong công nghệ là việc nghiên cứu các ứng dụng mới. Ý tưởng của Tiến Nông là, khi xuất nông sản ra thế giới, chúng ta không thể nói mình đưa công nghệ của Nhật Bản, của Mỹ, của Hà Lan về được, vì nó sẽ không phù hợp với thổ nhưỡng. Chính quả nông sản ngon của mình là do hệ vi sinh và hệ sinh thái của mình tạo ra, chứ không thể áp dụng công nghệ nước ngoài. Nông sản Việt Nam phải trồng ở đất Việt Nam và hệ vi sinh Việt Nam, thổ nhưỡng Việt Nam thì mới tạo ra nông sản đặc biệt.
Vì vậy, Tiến Nông đang làm việc rất nhiều về công nghệ vi sinh bản địa. Chúng tôi cho đội nghiên cứu vào tận rừng, để tìm xem ở đó có những chủng vi sinh vật có lợi nào. Các bạn lấy mẫu về phòng LAB và nuôi cấy thành các chủng vi sinh phù hợp. Khi đã lập được rồi, chúng tôi quay trở lại phục vụ cho mảnh đất đó. Chúng ta không thể mang công nghệ vi sinh của Nhật, của Mỹ rồi đổ vào đất ruộng của mình được.
Ông từng chia sẻ bản thân không đặt mục tiêu sẽ trở thành tỷ phú, mà chỉ muốn người lao động hạnh phúc bình an, và xa hơn là thực hiện sứ mệnh giúp 1 triệu hộ nông dân trở nên giàu có. Sau 6 năm, mong ước lớn nhất của ông có gì thay đổi không?
Tôi ước mơ có 1 triệu hộ nông dân, mỗi một hộ nông dân sẽ tạo ra 1 tỷ đồng nông sản một năm. Họ sẽ lãi được 500 triệu đồng và chúng ta có một triệu tỷ nông sản. Cách đây 10 năm tôi đã mơ thế rồi, và bây giờ vẫn đang đi. Ước mơ này ngày càng rõ hơn, ngày càng cụ thể hơn. Số hộ dân có doanh thu 1 tỷ đồng một năm đã có nhiều lắm rồi.
Mục tiêu này cũng đang được minh chứng bằng doanh thu của Tiến Nông. Một năm doanh thu của chúng tôi là hơn một nghìn tỷ đồng, và con số này tạo ra khoảng 10.000-20.000 tỷ đồng nông sản. Tức 1 đồng doanh thu của Tiến Nông tạo ra 10 đồng giá trị nông sản cho nông dân, nó thú vị ở chỗ đó. Và con số này đã được chúng tôi chứng minh thực tế.
Tôi cũng có khát vọng giúp 1 triệu nông dân này trở nên giàu có bằng khoa học và công nghệ. Giàu có ở đây không chỉ là tiền bạc, mà là tri thức - vị thế - tương lai bền vững. Tôi tin rằng, khi nông dân giàu, Việt Nam sẽ mạnh.
Hiện chúng tôi đang thông qua các hội nông dân, các hợp tác xã để lan tỏa các giải pháp khoa học và công nghệ của Tiến Nông. Tuy nhiên, hành trình này còn rất dài do mọi thứ mới chỉ ở bước bắt đầu, chúng tôi đang dành rất nhiều thời gian để thực hiện được mục tiêu và sẽ tiếp tục đi trong chục năm tới.
Tương lai, muốn biết dưa trồng ở đâu, mỗi năm bao nhiêu vụ, bà con hưởng lợi thế nào, người tiêu dùng được gì – tất cả phải nằm trong một chuỗi giá trị dựa trên khoa học và công nghệ.
Đó chính là loại công nghệ tôi đang quan tâm: công nghệ vi sinh trong đầu vào, công nghệ theo dõi quy trình, công nghệ minh bạch hóa... Tiến tới người tiêu dùng sẽ biết vì sao nông sản này ngon, nó được trồng ở đâu, ai trồng, thửa ruộng nào, dùng loại đầu vào nào… Tức là người ta “ăn quy trình”, không chỉ ăn phần cuối của sản phẩm. Khi ăn một quả dưa hay quả táo, họ sẽ hiểu cả hành trình của nó, đồng thời giúp nâng trình độ của người dân lên.
Xa hơn nữa, đó chính là hướng “thực dưỡng”: Người dân ăn để hạn chế bệnh tật, để không phải uống thuốc nhiều. Thay vì đổ tiền vào thuốc men và bệnh viện, chúng ta đầu tư cho đầu vào như công nghệ để được ăn khỏe.
Cuối cùng, tôi có 3 điều, mong muốn tất cả chúng ta cùng nhau nuôi dưỡng. Đó là mong muốn chúng ta trân trọng với đổi mới và sáng tạo, bền bỉ với chuẩn mực và đạo đức công nghệ. Đồng thời, chúng ta cùng nhau kiến tạo tương lai Việt Nam bằng giá trị và tri thức của người Việt Nam. Tôi tin rằng, doanh nghiệp khoa học và công nghệ chính là lực lượng tiên phong kiến tạo thịnh vượng mới của Đất nước.
Xin cám ơn những chia sẻ của ông!
Bài: Lương Nguyên
Thiết kế: Hải An
.jpeg "Ghi nhận lợi nhuận đột biến nhờ thoái vốn, Vincom Retail được dự báo lãi kỷ lục năm 2025"){kind=avatar}
