Năm 2025 ghi dấu cột mốc lịch sử khi FTSE Russell đưa Việt Nam vào danh sách thị trường chứng khoán Mới nổi Thứ cấp (Secondary Emerging Markets). Thành tựu này không chỉ thuộc về riêng ngành tài chính, mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ vị thế mới của nền kinh tế Việt Nam trên bản đồ đầu tư toàn cầu.
Thực tế, mười năm trước, giấc mơ đưa Việt Nam vào bản đồ các thị trường mới nổi bắt đầu nhen nhóm. Nguyên Chủ tịch UBCKNN Vũ Bằng từng khẳng định Việt Nam không thể đứng ngoài hệ thống thị trường chứng khoán toàn cầu, bởi lẽ muốn huy động vốn từ thị trường toàn cầu thì phải cải cách, nâng hạng thị trường.
Dù đã vạch ra mục tiêu rõ ràng, song thị trường Việt Nam khi đó vẫn loay hoay ở trong nhóm "thị trường cận biên" với hàng loạt nút thắt lớn như cơ chế pháp lý chưa hoàn thiện, tỷ lệ sở hữu nước ngoài hạn chế, hạ tầng giao dịch thanh toán chưa đạt chuẩn quốc tế, chưa nhiều doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng Anh...
Trước những điểm nghẽn ấy, cơ quan quản lý đã triển khai nhiều cải cách mang tính hệ thống. Từ việc thử nghiệm nới room ngoại, khuyến khích doanh nghiệp "mở cửa" với nhà đầu tư quốc tế, đến những bước đầu tiếp cận chuẩn kế toán IFRS, tất cả dần định hình một thông điệp rõ ràng: Việt Nam nghiêm túc theo đuổi minh bạch và các chuẩn mực toàn cầu.
Những nỗ lực này đưa thị trường tiến gần hơn đến mục tiêu nâng hạng. Năm 2018, FTSE Russell lần đầu tiên đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi thứ cấp. Dù có được "tấm vé vào cửa" đầu tiên, song hành trình nâng hạng vẫn còn nhiều thử thách. Việc chưa đáp ứng được hai tiêu chí kỹ thuật then chốt là cơ chế sở hữu nước ngoài và các giải pháp thanh toán khiến thị trường "giậm chân" tại danh sách theo dõi trong suốt nhiều năm.
Hành trình nâng hạng bắt đầu bước vào pha tăng tốc từ năm 2024. Tháng 2/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị về phát triển chứng khoán và đưa ra yêu cầu cấp bách: Phải sớm nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi vào năm 2025 với tinh thần "Đã nói là làm, đã cam kết là phải thực hiện".
Từ dấu mốc này, nỗ lực của cơ quan quản lý được đẩy mạnh rõ rệt. Bộ Tài chính và UBCKNN liên tục tổ chức các buổi làm việc với với FTSE Russell, MSCI và nhiều tổ chức quốc tế để hiểu rõ các tiêu chí đánh giá, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp với thực tiễn thị trường Việt Nam.
Hàng loạt quyết sách cải cách về mặt kỹ thuật và pháp lý ráo riết được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Nổi bật là tháng 9/2024, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 68, chính thức gỡ bỏ cơ chế ký quỹ trước khi giao dịch (Prefunding) cho nhà đầu tư nước ngoài - rào cản kỹ thuật lớn nhất trong nhiều năm. Cùng thời điểm, Luật Chứng khoán 2024 sửa đổi được thông qua, đặt nền móng cho việc hình thành mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP) – điều kiện bắt buộc cho việc nâng hạng.
Không đứng ngoài cuộc, Ngân hàng Nhà nước phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan để tháo gỡ rào cản đối với dòng vốn ngoại. Việc ban hành Thông tư 03, Thông tư 14 và Thông tư 25 chuẩn hóa quy trình mở tài khoản đã tạo điều kiện để dòng vốn quốc tế tiếp cận thị trường Việt Nam thuận lợi và minh bạch hơn.
Một trong những bước tiến lớn về công nghệ là hệ thống giao dịch KRX đã vận hành thông suốt từ tháng 5/2025, mở đường cho các sản phẩm trong tương lai như giao dịch T+0, chứng khoán chờ về hay bán khống có kiểm soát. Cùng với hoàn thiện thể chế, việc triển khai Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán được xem là chiến lược "đột phá" hướng tới mục tiêu đạt được vị thế thị trường mới nổi cao cấp theo FTSE (FTSE Advanced EM) và thị trường mới nổi theo MSCI (MSCI Emerging) vào năm 2030.
Những nỗ lực cải cách trong suốt nhiều năm đã biến giấc mơ nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi thứ cấp thành hiện thực. Đây là kết quả xứng đáng cho hành trình cải cách toàn diện của cả hệ thống – từ quyết tâm của Chính phủ, Bộ Tài chính, sự phối hợp chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước đến đóng góp của Ủy ban Chứng khoán, các Sở giao dịch, VSDC và các thành viên thị trường. Chính sự đồng lòng ấy đã tạo dựng nền tảng vận hành hiện đại và minh bạch hơn, mở đường cho bước ngoặt quan trọng của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Cột mốc nâng hạng không chỉ nâng tầm vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế, mà còn mang lại lợi thế lớn trong các cuộc đàm phán kinh tế, đồng thời gia tăng sức hút đối với dòng vốn ngoại chất lượng cao. Đây không đơn thuần là một "danh hiệu," mà là tấm vé bước vào sân chơi rộng lớn hơn, mở cánh cửa cho hàng tỷ USD vốn đầu tư thụ động và chủ động từ các quỹ toàn cầu.
Các tổ chức quốc tế đưa ra dự báo khá đồng thuận về quy mô dòng vốn có thể chảy vào Việt Nam sau nâng hạng. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính "cú hích" nâng hạng có thể mang lại tới 25 tỷ USD vốn đầu tư quốc tế đến năm 2030. VinaCapital cho rằng việc được FTSE nâng hạng có thể giúp thu hút thêm 5–6 tỷ USD. Trong khi đó, HSBC đánh giá trong kịch bản thuận lợi, tổng dòng vốn bao gồm cả quỹ chủ động có thể lên đến hơn 10 tỷ USD. Dòng vốn khổng lồ hàng tỷ USD không chỉ là tiền mà sẽ là bước đệm giúp gia tăng thanh khoản thị trường và tái định giá giá trị của doanh nghiệp.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định việc thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE nâng hạng là dấu mốc quan trọng trong hành trình hơn 25 năm phát triển. Quyết định này không chỉ mở ra cơ hội lớn thu hút dòng vốn nước ngoài, mà còn là minh chứng cho hướng đi đúng đắn và năng lực hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam vào hệ thống tài chính quốc tế.
Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải cũng nhấn mạnh việc nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi thứ cấp là chất xúc tác lớn, thúc đẩy dòng vốn quốc tế đổ vào Việt Nam. Ngay sau khi kết quả nâng hạng được công bố, nhiều nhà đầu tư quản lý vốn hàng trăm đến hàng nghìn tỷ USD đã quan tâm đến thị trường chứng khoán Việt Nam.
Đáng chú ý, Vanguard – một trong những tổ chức quản lý tài sản lớn nhất thế giới với quy mô gần 13.000 tỷ USD đã chính thức đánh tiếng đầu tư vào Việt Nam trong buổi làm việc với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tại Úc. Đại diện quỹ cho biết đang lên kế hoạch triển khai các hoạt động đầu tư hậu nâng hạng, bao gồm việc mở tài khoản giao dịch và tài khoản vốn gián tiếp.
Theo báo cáo mới của FTSE Russell, sau nâng hạng cổ phiếu Việt Nam sẽ được phân bổ vào nhiều bộ chỉ số quan trọng, trong đó nổi bật là tỷ trọng 0,34% tại FTSE Emerging All Cap và 0,22% tại FTSE Emerging Index. Cùng với đó, hàng chục mã bluechip đầu ngành được đánh giá có khả năng lọt vào rổ FTSE Global All Cap. Danh sách chính thức sẽ được công bố trước kỳ rà soát bán niên tháng 9/2026 và việc đưa cổ phiếu Việt Nam vào các rổ chỉ số sẽ được thực hiện theo nhiều đợt, tạo dư địa cho dòng vốn ngoại giải ngân ổn định và bền vững.
Nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi thứ cấp chỉ là điểm khởi đầu. Từ đây, thị trường vốn và chứng khoán Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn chuyển đổi về chất. Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương từng nhấn mạnh, điều quan trọng không chỉ là được nâng hạng mà là củng cố niềm tin nhà đầu tư và xây dựng một thị trường minh bạch, hiện đại, đủ năng lực hội nhập với các chuẩn mực quốc tế.
Việt Nam sẽ thoát bỏ chiếc áo chật chội và bước chân vào phân hạng mới nổi thứ cấp cùng với những quốc gia có tốc độ phát triển kinh tế nổi bật nhất khu vực. Không chỉ là dòng vốn ngoại chất lượng cao, thị trường cần đáp ứng yêu cầu cao hơn về quản trị doanh nghiệp hay tính công khai, minh bạch. Đây sẽ là động lực thúc đẩy cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng nâng chuẩn hoạt động, góp phần đưa thị trường chứng khoán lên một tầm phát triển mới, đóng góp mạnh mẽ hơn cho nền kinh tế.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cũng khẳng định việc nâng hạng thị trường là bước khởi đầu, sau đó thị trường còn phải duy trì vị thế và tiếp tục hướng đến những bước cao hơn trong tương lai. "Đây là dấu mốc quan trọng cho sự phát triển của thị trường chứng khoán sớm minh bạch hơn nữa để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình huy động vốn và từ đó thúc đẩy thị trường vốn và nền kinh tế phát triển", Thứ trưởng Bộ Tài chính nhận định.
Tầm nhìn đó cũng thống nhất với định hướng dài hạn mà Chiến lược Phát triển TTCK đến năm 2030 với mục tiêu xây dựng một thị trường ổn định, an toàn, minh bạch và bền vững; có khả năng chống chịu rủi ro tốt và có cơ cấu cân bằng giữa các phân đoạn. TTCK phải trở thành kênh huy động vốn trung – dài hạn quan trọng cho nền kinh tế, không chỉ tăng trưởng về quy mô mà còn nâng cao chất lượng. Chiến lược cũng nhấn mạnh phát triển các sản phẩm tài chính xanh, thúc đẩy chuyển đổi số, hiện đại hóa hệ thống quản lý – giám sát và tăng cường hội nhập quốc tế, qua đó thu hẹp khoảng cách giữa Việt Nam và các thị trường phát triển.
Tới đây, Việt Nam cần tận dụng tối đa những lợi ích từ việc nâng hạng để thúc đẩy thị trường phát triển bền vững. Với mục tiêu tới năm 2030, vốn hóa thị trường chứng khoán đạt 120% GDP (từ mức hiện tại là 68%), thị trường cần phát triển cả chiều rộng và chiều sâu, nghĩa là cần thêm các doanh nghiệp niêm yết, nhiều sản phẩm tài chính và tăng niềm tin của nhà đầu tư. Thị trường sẽ cần có danh mục đầu tư hấp dẫn cho nhà đầu tư nước ngoài, bên cạnh đó là những giải pháp để đa dạng hàng hóa, nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán.
Trong bối cảnh đó, việc mở rộng nguồn cung hàng hóa trên thị trường trở thành yêu cầu then chốt, trong đó có sự đóng góp của khối doanh nghiệp FDI. "Hiện nay, một trong những giải pháp đa dạng hàng hóa là đưa doanh nghiệp FDI niêm yết trên thị trường. Đến thời điểm hiện nay nhận được sự đồng thuận từ các bộ ngành liên quan, chúng ta có thể mong chờ thời gian tới công ty có nguồn gốc FDI có thể IPO và niêm yết trên thị trường" – ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết.
Trong khi kỳ vọng đón dòng doanh nghiệp FDI lên sàn được xem là bước đi quan trọng để mở rộng nguồn cung, thì bài toán hạ tầng và chất lượng hàng hóa niêm yết cũng trở thành yêu cầu cấp thiết. Bà Nguyễn Thị Việt Hà - Quyền Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh cho biết, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số, thì dòng tiền nội và vốn ngoại chờ đợi vào thị trường rất lớn. Điều này đòi hỏi hạ tầng công nghệ phải đủ năng lực để đáp ứng. Với HOSE, yêu cầu đặt ra là khẩn trương tiếp tục nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, bên cạnh đó là nâng cao chất lượng hàng hóa. Làm sao để ngày càng có thêm nhiều hàng hóa chất lượng cao đưa lên thị trường đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Ngoài thúc đẩy lượng và chất trên thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu cũng đang đặt ra thách thức và cơ hội trong bối cảnh mới, không gian tăng trưởng mới. Ông Nguyễn Anh Phong - Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cho hay, trái phiếu chính phủ là mảng quan trọng trong bối cảnh chúng ta đang phát triển, để tăng cường đẩy mạnh đầu tư công… HNX đang phối hợp với Kho bạc Nhà nước để xây dựng hạ tầng công nghệ từ đó phát triển thị trường trái phiếu nhằm giúp Chính phủ huy động thêm nguồn lực phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, tới đây, HNX sẽ tiếp tục cải tiến về đường cong lãi suất để phản ánh sát sao với thị trường, từ đó các thành viên, các nhà đầu tư có thêm nguồn tham khảo uy tín.
.png)
Nhìn rộng hơn, mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trên 10%/năm đến năm 2030 đòi hỏi nguồn vốn đầu tư ước khoảng 270 tỷ USD mỗi năm. Trong bối cảnh nguồn vốn trong nước hạn chế, thị trường chứng khoán được xem là cửa ngõ huy động hiệu quả, giúp chia sẻ gánh nặng với hệ thống ngân hàng.
Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinRatings, nâng hạng không chỉ là tin vui cho chứng khoán, mà là "thời điểm vàng" để tái cấu trúc toàn bộ thị trường vốn Việt Nam. Trước nhu cầu vốn đầu tư khổng lồ mà hệ thống ngân hàng không thể đáp ứng, việc đẩy mạnh độ phủ xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp trên thị trường vốn và nâng hạng tín nhiệm quốc gia cũng như việc hoàn thiện hạ tầng thị trường nợ là rất cấp bách.
Việt Nam cần đa dạng hóa nguồn vốn, huy động thêm vốn nước ngoài và vốn phi ngân hàng từ công ty bảo hiểm, trái phiếu công trình, trái phiếu hạ tầng… Thị trường vốn Việt Nam sẽ hình thành thế "kiềng ba chân" gồm tín dụng ngân hàng, trái phiếu và cổ phiếu, từ đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách cân bằng, vững chắc.
Ông Nguyễn Quang Thuân tin tưởng năm 2026 sẽ là "thời cơ vàng" để Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, không chỉ trong quá trình nâng hạng TTCK theo FTSE Russell và MSCI, mà còn trong việc cải thiện toàn diện cả quy mô lẫn chất lượng thị trường vốn, đồng thời có những bước tiến tích cực trong nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia. Khi các yếu tố này vận hành đồng bộ, thị trường vốn Việt Nam sẽ trở thành chìa khóa quan trọng để doanh nghiệp và Chính phủ giải bài toán huy động vốn, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để thị trường thực sự "cất cánh" trong kỷ nguyên mới của đất nước.
Còn theo chuyên gia Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia, việc phát triển thị trường vốn cần được đẩy mạnh hơn nữa, hướng tới mục tiêu nâng tỷ trọng lên 25–27% để giảm tải cho tín dụng ngân hàng. Ông Cấn Văn Lực đề xuất mở rộng các quỹ đầu tư, đặc biệt là quỹ mở, đồng thời khuyến khích sản phẩm đầu tư xanh. Việc phát hành trái phiếu xanh cho cả Chính phủ và doanh nghiệp sẽ là bước đi cần thiết để bắt kịp xu hướng bền vững toàn cầu.
Ngoài ra, vị chuyên gia này đề nghị, cần sớm áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) và xây dựng bộ tiêu chí xanh, nhằm tăng tính minh bạch và chuẩn hóa dữ liệu tài chính. Ông Lực cũng nhấn mạnh yêu cầu đảm bảo an ninh thị trường, trong đó an ninh mạng và an ninh tài chính cần được đầu tư đồng bộ để duy trì ổn định lâu dài.
"Việc FTSE Russell nâng hạng không chỉ là tin vui của ngành chứng khoán, mà còn là tín hiệu tích cực cho nền kinh tế Việt Nam. Bởi thị trường vốn phát triển sẽ giảm áp lực cho tín dụng ngân hàng, đa dạng hóa kênh huy động và tăng sức đề kháng trước biến động toàn cầu", TS Cấn Văn Lực nói.
FChoice là bảng bình chọn thường niên do CafeF tổ chức, ra đời từ năm 2021. Đây không chỉ là một cuộc bình chọn thông thường mà là "bản đồ thành tựu" phản ánh những câu chuyện đột phá, có tác động quan trọng đến nền kinh tế quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính. Năm 2025, FChoice đã chính thức quay trở lại với thông điệp "Việt Nam vươn mình" với 4 nhóm hạng mục lớn.
Ngay từ bây giờ, hãy theo dõi bảng vinh danh TẠI ĐÂY với những câu chuyện đột phá, những minh chứng sống động cho sự kiên cường, nỗ lực đổi mới và niềm tự hào dân tộc trong giai đoạn phát triển mới TẠI ĐÂY
