Phát hiện ‘văn hóa NVIDIA’ trong ngành chứng khoán Việt Nam: Phía sau những tấm bảng trắng là bí mật gì của TCBS? -

Theo nữ CEO của TCBS, một thành công quan trọng khác từ đợt IPO là việc có thêm nhiều bạn trẻ tài năng trong và ngoài nước chủ động đề nghị gia nhập. Trước đó, với những nhân sự tương tự, lãnh đạo cấp cao của TCBS phải mất nhiều công sức để chào mời, thuyết phục. "Giờ đây, chúng tôi đã công khai câu chuyện của mình rồi và nhiều bạn trẻ đang ở độ tuổi đẹp nhất của nghề nghiệp muốn trở thành một thành viên của TCBS", bà Hiền nói.

Và một thành quả đặc biệt mà những người TCBS cũng nhận ra rõ ràng sau đợt IPO: niềm tin trên con đường mình đi. "Khi làm việc với các nhà đầu tư trong và ngoài nước, các công ty chứng khoán cũng như nhiều tổ chức tài chính khác, chúng tôi nhận thấy rõ hơn sự khác biệt và giá trị của TCBS so với những CTCK khác trên thị trường. Cá nhân tôi có lòng tin cực kỳ lớn vào TCBS trên chặng đường mới. Chắc chắn chúng tôi sẽ mạnh mẽ hơn rất nhiều sau khi được gia tăng nhiều nguồn lực mới", bà Hiền khẳng định.

Chia sẻ về "văn hóa bảng trắng", bà Nguyễn Thị Thu Hiền – Tổng giám đốc Techcom Securities (TCBS) cho biết: "Chúng tôi vẽ ra các ý tưởng, cùng suy nghĩ, thảo luận... không phân biệt cấp bậc. Mọi người ngồi với nhau rất gần và có ý tưởng gì thì có thể bảo: Em nghĩ ra ý tưởng này, chị nghĩ thế nào? Anh nghĩ như thế nào? Tất cả mọi người đều có thể cầm bút lên vẽ, chứ không phải là lãnh đạo thì được, còn người khác thì không".

Tại TCBS, những tấm bảng trắng ở khắp mọi nơi trở thành một công cụ để thúc đẩy "better thinking" thay vì "better slides" - khuyến khích thảo luận mở, linh hoạt, minh bạch, và không sợ sai. Đây cũng là điểm tương đồng trong văn hoá làm việc tại TCBS với NVIDIA – tập đoàn công nghệ có giá trị nhất thế giới của Mỹ. Tại NVIDIA, Jensen Huang, Chủ tịch kiêm CEO xây dựng "văn hoá bảng trắng" để truyền tải triết lý về sự quyết liệt, tốc độ, minh bạch và luôn sẵn sàng thay đổi.

TCBS là hiện tượng độc nhất vô nhị của ngành chứng khoán Việt Nam khi có tới gần 65% nhân sự là các kỹ sư công nghệ, hoạt động với mô hình của một TechFin (công ty công nghệ cung cấp dịch vụ tài chính) chứ không giống một công ty chứng khoán thông thường. Điều thú vị là "Thuyền trưởng" của TCBS trong suốt hơn 1 thập kỷ qua - ông Nguyễn Xuân Minh, Chủ tịch HĐQT, không phải là kỹ sư công nghệ.

Vì sao một lãnh đạo xuất thân tài chính lại chọn hướng đi TechFin cho TCBS, và dẫn dắt tổ chức của mình trở thành CTCK được đánh giá là thành công nhất trên thị trường vào thời điểm hiện tại. Trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Thu Hiền – CEO TCBS (người đồng hành với ông Minh từ những ngày đầu) cho biết: "Anh Minh trở thành người dẫn dắt là một may mắn lớn của TCBS, nhưng nói rằng anh ấy chỉ là dân tài chính thì không đúng!".

CEO TCBS mô tả, Chủ tịch công ty là người "cực kỳ đam mê công nghệ". Trước đó, trong nhiều năm làm việc ở Singapore (ông Minh là Phó Chủ tịch cấp cao của Franklin Templeton Investment), ông Minh phụ trách thị trường Đài Loan, mảng công nghệ. Khi nghiên cứu ngành này, ông Minh chứng kiến sự phát triển của TSMC (công ty sản xuất chip bán dẫn lớn nhất thế giới) từ một công ty nhỏ trở thành người khổng lồ toàn cầu và đã có tầm nhìn về cách dùng công nghệ giúp một tổ chức tài chính tăng trưởng ra sao.

"Anh Minh luôn tập trung vào hướng đi công nghệ và học hỏi rất nhiều. Nhưng điều quan trọng hơn là anh ấy xây dựng thành công một văn hóa học tập rất đặc trưng ở TCBS - từ anh ấy trở đi, tất cả mọi người cùng học", bà Hiền tiết lộ.

Điều may mắn kế tiếp khi quyết định lựa chọn công nghệ là nhân tố chủ chốt dẫn dắt sự phát triển của TCBS, công ty này không phải chịu gánh nặng của quá khứ. Năm 2014, khi mới bắt đầu, công ty chỉ có khoảng 20 nhân sự, gần như chưa có chỗ đứng trong bất cứ bảng xếp hạng nào của ngành chứng khoán. "Chúng tôi quyết định trở thành một TechFin ngay từ đầu và không phải đập đi xây lại hay thay đổi tư duy phát triển như những công ty chứng khoán truyền thống", bà Hiền cho biết.

Cũng nhờ thế, việc chọn hướng đi "no broker" và "zero fee" trở nên dễ dàng bởi công ty chưa có đội ngũ môi giới, chưa có nhiều khách hàng dựa vào đội ngũ đó. Công nghệ là sự lựa chọn cho định hướng gắn kết trực tiếp với khách hàng cũng như vận hành tinh gọn.

"Chúng tôi cũng may là khi bắt đầu thì những mô hình công ty công nghệ thành công lớn như Amazon, Google, Spotify… đã được phổ biến và mình cũng học được ít nhiều kinh nghiệm. Từ đó, chúng tôi có niềm tin là nếu mình đầu tư mạnh vào công nghệ, biết ứng dụng, xây nền tảng và thu hút được nhà đầu tư thì sẽ thành công thôi", CEO TCBS chia sẻ.

Và nhân tố may mắn thứ ba là sự gắn kết cả về con người cũng như tổ chức với Techcombank. Cuối năm 2013, khi về TCBS, ông Nguyễn Xuân Minh đề nghị Chủ tịch HĐQT Techcombank Hồ Hùng Anh cử một nhân sự cấp cao sang dẫn dắt việc vận hành công ty. Vị "thuyền trưởng" hiểu rõ, sự gắn kết nhanh, mạnh mẽ và thuận lợi với ngân hàng là đòn bẩy tăng trưởng rất quan trọng cho TCBS.

Bà Nguyễn Thị Thu Hiền – lúc đó đang là Giám đốc Thị trường Vốn của Techcombank, cũng đồng ý sang TCBS chỉ sau một câu của ông Hồ Hùng Anh: "Em sang làm với anh Minh nhé!". Sau đó, một số nhân sự Khối Thị trường Vốn Techcombank cũng tiếp tục chuyển sang và trở thành nhóm nhân sự chủ chốt của TCBS thời kỳ đầu. Bà Hiền làm COO (Giám đốc vận hành), rồi sau đó trở thành CEO của TCBS.

Điều "may mắn" trong nhân tố thứ 3: từ những năm 2014, bà Hiền là người hiếm hoi có kinh nghiệm về sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp thời kỳ đầu tại Việt Nam (từng làm các thương vụ trái phiếu đầu tiên ở Việt nam khi còn làm việc tại Citibank). Sau đó, trái phiếu trở thành sản phẩm nổi bật nhất của TCBS khi công ty này chọn định hướng WealthTech, và giữ "ngôi vương" liên tục đến tận bây giờ.

Nếu chỉ nhìn từ bên ngoài, quá trình lột xác TCBS có vẻ rất nhẹ nhàng. Nhờ chọn định hướng đúng từ đầu và "không phải đập đi xây lại hay thay đổi tư duy", từ một tổ chức chưa tìm được chỗ đứng, TCBS đã biến thành một TechFin và là công ty chứng khoán thành công nhất Việt Nam trong những năm gần đây.

Thực tế, dù mô hình kinh doanh được chọn đúng nhưng để tạo ra được kết quả, đội ngũ cũng như cách làm việc của toàn bộ công ty phải thay đổi liên tục và cũng kinh qua không ít trải nghiệm "không mấy dễ chịu". Cuộc cách mạng về phương thức làm việc Agile là một ví dụ điển hình.

Năm 2017, khi TCBS đẩy mạnh triển khai Agile, bộ phận công nghệ thông tin (IT) – vốn được coi là xương sống của công ty, gặp vấn đề lớn. Khi số lượng ý tưởng kinh doanh và dự án cần triển khai tăng nhanh chóng, tình trạng "xếp hàng chờ IT" trở thành nút thắt cổ chai của phát triển.

"Khi tìm hiểu về cách triển khai dự án ở Google hay bất cứ công ty công nghệ lớn nào trên thế giới, chúng tôi nhận thấy rằng, họ có thể ra sản phẩm rất nhanh nhờ văn hóa làm việc Agile bởi các dự án đã có roadmap ngay từ đầu và được chủ động phát triển bởi từng team nhỏ, chuyên trách của sản phẩm đó, chứ không phải xếp hàng chờ sự phân công theo cơ chế quản lý tập trung", bà Hiền cho biết.

Ngay sau đó, công ty này quyết định phi tập trung hoá bộ phận IT, mà bản chất về mặt tổ chức là "đập đi xây lại". Nhiều nhân sự cấp cao về IT không chấp nhận thay đổi đó và rời đi, bộ phận này gần như phải thay mới. "Đó là một kinh nghiệm cũng như trải nghiệm không dễ dàng nhưng giúp chúng tôi học được rất nhiều điều", CEO TCBS kể lại.

Sau khi phi tập trung hoá IT thành các Scrum team (đơn vị tự chủ liên chức năng), công ty này tiếp tục làm điều tương tự với hầu hết các bộ phận khác, đặc biệt là mảng kinh doanh. Theo đó, toàn bộ công ty cũng được tổ chức lại thành các tổ đội kinh doanh tự chủ (business squad) – khoảng hơn 10 squad. Trong mỗi tổ đội đó lại có đầy đủ các thành phần để chủ động lên ý tưởng và phát triển sản phẩm đưa đến tay người dùng: từ chuyên gia phát triển sản phẩm đến các Scrum team của IT, đến chuyên gia phân tích dữ liệu, marketing, pháp chế…

Khi phát triển sản phẩm, các thành viên của squad ngồi cùng với nhau trong dự án nên có độ gắn kết cao và khả năng học hỏi chéo rất nhanh. Thêm vào đó, tại TCBS còn một vật dụng đơn giản nhưng rất đặc biệt: bảng trắng. Tại công ty này, bảng trắng có ở khắp mọi nơi. Ai có ý tưởng, đề xuất cũng có thể vẽ lên bảng để cùng thiết kế/cải tiến sản phẩm. Trên các tấm bảng đó "không có chức vụ hay cấp bậc".

Tương tự như tấm bảng trắng, Chủ tịch HĐQT và CEO của công ty này không có phòng riêng mà ngồi chung với các nhân viên. Cả 2 người cũng vẽ lên bảng để chia sẻ, đóng góp ý kiến như những người khác. "Văn hoá bảng trắng" là nét tương đồng của TCBS và NVIDIA – tập đoàn công nghệ chip có giá trị nhất hành tinh. Cả 2 công ty đều dùng bảng trắng để phá bỏ rào cản cấp bậc, thúc đẩy khát khao học hỏi và sáng tạo tập thể.

"Các bạn IT, dữ liệu, tài chính, marketing… ngồi cùng với nhau, thảo luận thường xuyên về sản phẩm, dự án thì họ học kiến thức của nhau rất nhanh. Thêm vào đó, khi cùng vẽ lên bảng, cùng trao đổi ý tưởng, phân tích lợi – hại thì có thể 1-2 tháng còn chưa hiểu nhau, nhưng đến 1-2 năm, rồi nhiều năm gắn bó kiểu đó, kiến thức và kinh nghiệm được truyền đạt cho nhau sẽ rất nhiều. Họ dần trở thành những 'con người hybrid' – vừa có kiến thức tài chính, vừa có kiến thức công nghệ, dữ liệu, truyền thông, marketing… Chúng tôi có hàng trăm người như thế, điều mà không thể có ở các CTCK truyền thống. Đây chính là nội lực cạnh tranh lớn nhất của TCBS", bà Hiền chia sẻ.

Khi xây dựng lại công ty, khoảng 90% nhân sự mà TCBS tuyển dụng đến từ ngành khác chứ không phải là từ các công ty chứng khoán. Tỷ lệ này tiếp tục duy trì ngay cả khi họ trở thành TechFin thành công nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Chia sẻ về chiến lược "tấm chiếu mới" khi tuyển dụng, bà Nguyễn Thị Thu Hiền – CEO TCBS cho biết: "Chúng tôi nhìn vào tố chất, khả năng sáng tạo và sức bật của ứng viên chứ không tuyển kinh nghiệm".

Giải thích thêm về lựa chọn này, bà Hiền cho biết: "Nếu trong công ty mà có nhiều người không dám thử cái mới, chỉ muốn làm tròn bài thì không thể duy trì được môi trường startup luôn cháy trong công ty". Lãnh đạo này bổ sung, đi kèm với đó là "phải đi cùng với các bạn ấy một thời gian, để huấn luyện (coaching) và cố vấn (mentoring) thì mới có thể kế thừa và lan toả văn hoá học tập không ngừng ở TCBS".

Tại CTCK đặc biệt nhất Việt Nam, văn hoá học tập không ngừng được thúc đẩy rất mạnh mẽ từ Chủ tịch HĐQT. CEO TCBS cho biết, trong một khoá học ngắn về GenAI (được tổ chức gần đây) do chuyên gia AWS giảng, ông Nguyễn Xuân Minh cũng tham gia học đầy đủ cùng với nhân viên.

Một thực tập sinh tại TCBS may mắn được tham gia khoá học này đã vô cùng ngạc nhiên khi được học cùng với Chủ tịch HĐQT, lại thấy ông cũng chia sẻ, phân tích, tranh luận… như một học viên bình thường. Ngay sau khoá học thấy được mô hình phát triển sản phẩm mới ứng dụng qua GenAI sẽ có thể tạo ra thay đổi lớn, ông Minh ngay lập tức tổ chức họp với các lãnh đạo cấp cao và nói: "Chúng ta phải thay đổi cách làm việc tiếp thôi!".

Và TCBS đặt hàng luôn với phía Amazon một khoá học nữa với quy mô lớn hơn nhiều: 150 nhân sự của TCBS. Mục tiêu là kiến thức mới về GenAI phải nhanh chóng đi vào tất cả các squad, scrum của công ty, để tạo ra những đổi mới kế tiếp.

"Ở đây, nếu chúng tôi thấy một điều gì đó rất đúng rồi thì nhân rộng luôn trên toàn công ty, giúp mọi người có thể học cái mới nhanh chóng và tạo ra thay đổi liên tục. Điều này góp phần tạo ra môi trường hấp dẫn người trẻ, tài năng từ nhiều nơi - cả từ những Big Tech ở Silicon Valley về với TCBS", bà Hiền cho biết.

Khi trở thành thực tập sinh tại công ty này trong kỳ nghỉ hè, một du học sinh tròn mắt ngạc nhiên khi người ngồi gần chỗ mình là Chủ tịch HĐQT TCBS – không phòng riêng, bên cạnh các nhân viên khác. Chỉ có chiếc bàn đặt máy tính thì hơi khác – đó là chiếc bàn nâng lên hạ xuống được, để thỉnh thoảng "bác Chủ tịch" đứng làm việc chứ không ngồi.

Chưa hết, "bác Chủ tịch" còn để một số dụng cụ thể thao ở văn phòng để thỉnh thoảng "vừa làm việc, vừa tập thể dục". Thực tập sinh này nhận xét: "Bác Chủ tịch thực sự cool ngầu!".

Năm 2025, sau 2 giai đoạn thực hiện chiến lược 5 năm (2015-2020 và 2021-2025), TCBS tiến hành IPO và đạt được những thành công rực rỡ. Dù chỉ dự kiến huy động 400 triệu USD nhưng số lượng đặt mua của nhà đầu tư lên tới cả tỷ USD (gấp 2,5 lần). Đợt phát hành này cũng đưa TCBS trở thành CTCK có vốn chủ sở hữu, cũng như giá trị thị trường lớn nhất Việt Nam.

Đợt IPO cũng trở thành đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng có ảnh hưởng lớn nhất TTCK Việt Nam năm 2025, được tạp chí Finance Asia trao giải "IPO thành công nhất 2025" (Best IPO 2025). Chưa hết, TCBS được bầu chọn trở thành "Công ty chứng khoán của năm" tại FChoice 2025 – bảng bình chọn tôn vinh những sự kiện, doanh nghiệp, nhân vật… tiêu biểu của năm trong lĩnh vực kinh tế tài chính.

Chia sẻ với chúng tôi, bà Hiền cho biết: "Thành công của đợt IPO không chỉ nằm ở chỗ chào bán được hết lượng cổ phiếu mà ở chỗ chúng tôi đã mở khoá cho giá trị tích luỹ trong nhiều năm của TCBS".

Đầu tháng 12/2025, trong một chuyến công tác tới Trung Quốc, làm việc với lãnh đạo CTCK Huatai (thuộc Top 3 tại đất nước tỷ dân), bà Hiền phát hiện: hành trình của TCBS có rất nhiều nét tương đồng với định hướng lấy công nghệ làm trụ cột của doanh nghiệp. "Điều đó càng cho chúng tôi thêm động lực thúc đẩy mọi việc nhanh hơn nữa", nữ CEO chia sẻ.

Trước đó, khi đi thực hiện roadshow, gặp những nhà đầu tư nước ngoài và chia sẻ câu chuyện của công ty, nữ CEO này rất phấn khích khi nhận được phản hồi. "Họ nói rằng: 'Chúng tôi rất thích các bạn vì đã đạt quy mô hàng tỷ đô rồi nhưng vẫn giữ được nhiệt huyết và tinh thần của một startup. Các bạn đã phát triển hơn 10 năm rồi nhưng vẫn còn rất trẻ, đó chính là yếu tố khiến chúng tôi muốn đầu tư nhất", bà Hiền kể lại.

Niềm tin này của các nhà đầu tư nước ngoài đã được chứng minh sau khi cổ phiếu TCBS lên sàn với mã TCX: họ tiếp tục mua vào sau khi không có cơ hội mua đủ số lượng mong muốn từ đợt IPO (chỉ mua được 40% số lượng kỳ vọng). Chưa hết, sau khi IPO, số lượng nhà đầu tư tổ chức, cá nhân mở tài khoản và giao dịch mới tại TCBS cũng tăng mạnh…

FChoice là bảng bình chọn thường niên do CafeF tổ chức, ra đời từ năm 2021. Đây không chỉ là một cuộc bình chọn thông thường mà là "bản đồ thành tựu" phản ánh những câu chuyện đột phá, có tác động quan trọng đến nền kinh tế quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính. Năm 2025, FChoice đã chính thức quay trở lại với thông điệp "Việt Nam vươn mình" với 4 nhóm hạng mục lớn.

Ngay từ bây giờ, hãy theo dõi bảng vinh danh TẠI ĐÂY với những câu chuyện đột phá, những minh chứng sống động cho sự kiên cường, nỗ lực đổi mới và niềm tự hào dân tộc trong giai đoạn phát triển mới TẠI ĐÂY.