Những vết nứt trong đế chế tài chính 7 nghìn tỷ USD: Lỗ trái phiếu vọt lên gần 30 tỷ USD trong năm ngoái, 'cầu cứu' cơ quan liên bang khi tiền gửi bị rút mạnh

Nhìn bề ngoài, việc Charles Schwab bị cuốn vào cuộc khủng hoảng ngân hàng tồi tệ nhất ở Mỹ kể từ năm 2008 dường như là điều vô lý. 

Công ty này vốn là trụ cột của ngành môi giới nước Mỹ trong nửa thế kỷ qua. Họ không "dính dáng" quá nhiều đến lĩnh vực tiền số như Silvergate Capital hay Signature Bank, cũng như các startup, VC như SVB. 

Ngoài ra, số tiền gửi vượt giới hạn bảo hiểm 250.000 USD của FDIC ở Charles Schwab là chưa đến 20%, trong khi SVB là khoảng 90%. Và với 34 triệu tài khoản, cùng nhóm cố vấn tài chính và hơn 7 nghìn tỷ USD tài sản ở toàn bộ mọi mảng kinh doanh, Charles Schwab đang có lợi thế lớn so với các ngân hàng khu vực. 

Dẫu vậy, rất nhiều dấu hỏi vẫn xuất hiện xung quanh Schwab. 

Giống SVB, Charles Schwab cũng "ôm" nhiều trái phiếu dài hạn 

Khi cuộc khủng hoảng kéo dài, các nhà đầu tư bắt đầu phát hiện ra những rủi ro đang ẩn giấu. Các khoản lỗ chưa thực hiện trên bảng cân đối kế toán của công ty này đến từ rất nhiều trái phiếu dài hạn và tăng vọt lên hơn 29 tỷ USD vào năm ngoái. Ngoài ra, lãi suất cao đang thúc đẩy khách hàng rút tiền khỏi một số tài khoản vốn là nền tảng cho hoạt động kinh doanh, lợi nhuận của công ty. 

Đây là một dấu hiệu khác cho thấy việc Fed thắt chặt chính sách tiền tệ nhanh chóng đã khiến lĩnh vực tài chính chững lại sau nhiều thập kỷ lãi suất thấp. 

Michael Wong, nhà phân tích của Morningstar, nhận định: "Nhìn lại thì họ đáng nhẽ ra đã có những lựa chọn đầu tư thận trọng hơn." 

CEO Walt Bettinger và nhà sáng lập cùng tên Charles Schwab gần đây cho biết tình hình tài chính của công ty vẫn lành mạnh và chuẩn bị sẵn sàng trước những bất ổn quy mô lớn hơn. Họ cho biết, các khoản lỗ trên giấy tờ có thể "gây hiểu lầm". 

Bettinger cũng nói công ty có đủ thanh khoản nếu 100% tiền gửi tại ngân hàng của mình bị rút sạch. Ông cho biết thêm, Schwab có thể đi vay Hệ thống Ngân hàng Cho vay Nội bộ Liên bang (FHLB) và phát hành chứng chỉ tiền gửi nếu thiếu vốn. 

Hiện tại, cuộc khủng hoảng đang có dấu hiệu lắng dịu, sau khi First Citizens BancShares đồng ý mua lại SVB. Cổ phiếu của Schwab tăng 3,1% trong phiên hôm qua, dù vẫn thấp hơn 42% so với mức đỉnh vào tháng 2/2022, 1 tháng trước khi Fed bắt đầu tăng lãi suất. 

Bloomberg nhận định, Schwab là một trường hợp đặc biệt trong ngành này. Họ điều hành một trong những ngân hàng lớn nhất Mỹ và công ty môi giới niêm yết lớn nhất nước này. Cả 2 mảng đều nhạy cảm với biến động lãi suất. 

Giống SVB, Schwab đã mạnh tay mua trái phiếu dài hạn với lợi suất thấp vào năm 2020 và 2021. Do đó, các khoản lỗ trên giấy tờ đã tăng lên trong một thời gian ngắn, khi Fed bắt đầu tăng lãi suất. 

3 năm trước, ngân hàng chính của Schwab không hề có khoản lỗ chưa thực hiện đối với trái phiếu dài hạn mà họ dự định nắm giữ đến khi đáo hạn. Nhưng đến tháng 3 năm ngoái, khoản lỗ này đã lên hơn 5 tỷ USD và vọt lên 13 tỷ USD vào cuối năm. 

Sau đó, Schwab đã chuyển 189 tỷ USD chứng khoán được đảm bảo bằng thế chấp từ "sẵn sàng để bán" sang "nắm giữ đến khi đáo hạn" trên bảng cân đối kế toán vào năm ngoái. Đây là động thái giúp cổ phần của các cổ đông không bị ảnh hưởng bởi những khoản lỗ. 

Stephen Ryan - giáo sư ngành kế toán tại Trường Kinh doanh Stern thuộc Đại học New York, cho biết: "Nhìn chung, họ đã dự đoán được việc lãi suất sẽ tăng cao hơn. Họ không rõ mình sẽ tồn tại được bao lâu hay trở nên lớn mạnh đến mức nào, nhưng họ đã bảo vệ cổ phần bằng cách này." 

Khách hàng tăng tốc độ rút tiền 

Theo đó, có thể thấy, Schwab có kế hoạch nắm giữ khoản trái phiếu trị giá hơn 150 tỷ USD đến ngày đáo hạn với lãi suất trung bình là 1,74%, trong khi lợi suất trái phiếu kho bạc 10 năm hiện là 3,5%. Phần lớn các trái phiếu của Schwab (114 tỷ USD vào cuối năm 2022) sẽ không đáo hạn trong hơn 1 thập kỷ tới. 

Một vấn đề khác khiến Schwab đau đầu đó là tiền mặt. Định chế tài chính này thu lợi nhuận chủ yếu từ tiền nhàn rỗi của khách hàng. Công ty này sẽ "chuyển" tiền gửi từ các tài khoản môi giới đến ngân hàng của mình, sau đó sẽ tái đầu tư vào các tài sản có lãi suất cao hơn. 

Chênh lệch giữa khoản tiền Schwab kiếm được và trả lãi cho khách hàng đó là tỷ lệ thu nhập lãi thuần, một trong những thước đo quan trọng nhất với một ngân hàng. Khoản trên chiếm 51% tổng doanh thu thuần của định chế này vào năm ngoái. 

Sau 1 năm lãi suất tăng nhanh, các khách hàng đã tìm cách né tránh việc "dồn" tiền mặt ở một nguồn. Trong khi các quỹ MMF đang trả lãi hơn 4%, thì các tài khoản chuyển gửi (sweep account) của Schwab chỉ có mức lãi 0,45%. 

Trả lời câu hỏi khách hàng đã rút bao nhiêu tiền từ các phương tiện "chuyển gửi", ban điều hành của Schwab cho biết số này đã tăng lên vào năm ngoái. Công ty trình bày trong báo cáo thường niên: "Do lãi suất ngắn hạn tăng nhanh vào năm 2022, công ty đã chứng kiến khách hàng chuyển tiền sang các lựa chọn khác có lãi suất cao hơn với tốc độ nhanh hơn. Khi đó, dòng tiền gửi bị rút ra vượt quá lượng tiền mặt dư thừa và được tạo ra bởi các khoản trái phiếu đáo hạn, cùng các khoản thanh toán thanh toán trước trong danh mục của chúng tôi." 

Để bù đắp, các ngân hàng của nhà môi giới này đã vay 12,4 tỷ USD từ FHLB vào cuối năm 2022 và mức trần là 68,8 tỷ USD, theo một báo cáo hàng năm gửi các cơ quan quản lý. Trong năm nay, Schwab đã vay thêm 13 tỷ USD. 

Các nhà phân tích đã chú ý đến hành động này. Do đó, Barclays và Morningstar đã hạ mục tiêu giá cổ phiếu Schwab trong những tuần gần đây. 

Bettinger và Schwab lên tiếng trấn an "dòng tiền gửi có thể thay đổi, nhưng khách hàng không rời bỏ chúng tôi." Họ cho biết: "Chúng tôi vẫn tin tưởng vào cách tiếp cận lấy khách hàng làm trung tâm, với sự hiệu quả trong hoạt động kinh doanh và sự ổn định lâu dài của mình. Chúng tôi không giống những ngân hàng khác."

Tham khảo Bloomberg