Những cơ hội và rào cản đối với Việt Nam trong phát triển hệ sinh thái tài chính bền vững

Hội thảo tập trung xây dựng hệ sinh thái tài chính đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Với nhu cầu đầu tư 68,75 tỷ USD đến năm 2030 cho các dự án xanh, trong đó 64% từ nguồn vốn quốc tế, sự kiện nhấn mạnh vai trò của trái phiếu xanh, tín dụng xanh, và khoản vay liên kết bền vững.

Các diễn giả mang đến góc nhìn đa chiều về hiện trạng và giải pháp cho tài chính bền vững. Ông Bertrand Jabouley, Trưởng bộ phận Tài chính Bền vững khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại S&P Global Ratings, nhấn mạnh rằng quy định minh bạch và ưu đãi kinh tế là chìa khóa: “Sự rõ ràng trong quy định giống như việc trọng tài đưa ra những luật chơi rõ ràng cho các bên tham gia thị trường". Ông cũng cho rằng Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ Singapore và Hồng Kông, chính quyền hỗ trợ chi phí đánh giá ESG, đề xuất thuế carbon hoặc trợ cấp để cân bằng lợi nhuận giữa bảo tồn rừng và trồng cọ dầu.

Mặt khác, ông Jabouley nhấn mạnh: “Phát triển bền vững không chỉ là vấn đề carbon. Tôi nói nhiều về carbon vì đây là chủ đề chính mà thị trường quan tâm, nhưng chúng ta cũng cần chú ý tới các yếu tố khác như nước và thiên nhiên". Đại diện S&P Global Ratings cũng khuyến nghị chính phủ phát hành trái phiếu xanh để thúc đẩy thị trường.

Cũng tại hội thảo, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng Giám đốc FiinRatings, tiết lộ việc hợp tác quốc tế với S&P Global Ratings để thực hiện xếp hạng cho một số đơn vị phát hành tại Việt Nam, bao gồm các ngân hàng, tổ chức phi ngân hàng và cả các bên đầu tư xanh. Ông Thuân nhấn mạnh hệ thống phân loại xanh (green taxonomy) sắp ban hành sẽ chuẩn hóa dự án xanh, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn quốc tế, đồng thời kỳ vọng các công ty chưa niêm yết tham gia mạnh mẽ hơn vào thị trường vốn để huy động tài chính bền vững.

Ông Vũ Chí Dũng, Trưởng Ban Pháp chế và Đối ngoại của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, khẳng định tầm quan trọng của minh bạch: “Công bố thông tin là yêu cầu bắt buộc, không chỉ với các tổ chức phát hành trong nước mà còn với các nhà đầu tư quốc tế. Đây là cơ sở để theo dõi quá trình sử dụng nguồn vốn huy động từ trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu xanh". Diễn giả này cũng cảnh báo: “Rào cản lớn nhất vẫn nằm ở khía cạnh pháp lý, đặc biệt là sự thiếu đồng bộ của hành lang pháp lý hoàn chỉnh dành cho trái phiếu xanh".

Một thách thức khác được ông Bùi Quang Duy, Phó Trưởng Bộ phận Đầu tư tại responsAbility chỉ ra liên quan đến việc xây dựng một chiến lược khí hậu thực sự cam kết và được hỗ trợ bởi ban lãnh đạo cấp cao. Mặt khác, dù Việt Nam là thị trường lớn thứ hai trong danh mục 6 tỷ USD của responsAbility, việc đo lường tác động xanh và hạn chế kỹ thuật trong báo cáo môi trường vẫn còn là trở ngại. 

Các diễn giả cũng cho rằng, chi phí phát hành trái phiếu xanh vẫn là một rào cản lớn, bởi ngoài chi phí phát hành thông thường, các doanh nghiệp còn phải chi trả thêm cho công tác thẩm định độc lập, báo cáo định kỳ và đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích. 

Tuy nhiên, nhìn về tương lai, ông Nguyễn Tùng Anh, Trưởng bộ phận Dịch vụ Tài chính Bền vững tại FiinRatings, vẫn có quan điểm tích cực: “Về trái phiếu xanh trong năm 2025, tôi có cái nhìn rất tích cực khi các ngân hàng ngày càng có nhiều kinh nghiệm và chuyên môn trong việc triển khai các chương trình xanh. Có thể trong vài tháng tới, chúng ta sẽ chứng kiến thêm các khoản vay xã hội, trái phiếu xã hội và các khoản vay xã hội nhỏ lẻ hơn".

Ông Nguyễn Đình Thọ, Vụ trưởng Vụ Chính sách Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng cho rằng, hệ thống phân loại xanh sẽ là cú hích cho Việt Nam, giúp doanh nghiệp tránh rủi ro từ quy định EU như CBAM và hỗ trợ nông nghiệp hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hội thảo Tài chính Bền vững Việt Nam 2025 đã cung cấp nhiều góc nhìn quan trọng, khơi dậy sự quan tâm của doanh nghiệp vào thị trường tài chính xanh. Sự chung tay của các bên sẽ tạo điều kiện thuân lợi cho doanh nghiệp tiếp cận dòng vốn xuyên biên giới, đồng thời thúc đẩy thị trường tài chính bền vững đầy tiềm năng của Việt Nam.