Ngôi làng nhỏ sẽ là "thánh địa" tương lai của Microsoft: 15 năm tới sẽ xây dựng 6 trung tâm dữ liệu, nhưng lại là "ác mộng" của dân địa phương?

7 giờ sáng mỗi ngày, trung tâm thu gom sữa do nhà nước quản lý tại làng Mekaguda rất bận rộn khi những người nông dân chăn nuôi sữa bò đổ về để gửi đến kho sữa thô của họ. Ngôi làng có 1.000 người ở ngoại ô trung tâm công nghệ của Ấn Độ, Hyderabad là một trong những nơi sản xuất sữa hàng đầu của quận và trung tâm này thu gom hơn 4.000 lít mỗi ngày. 

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nghề chăn nuôi bò sữa đã trở nên kém sinh lợi hơn ở Mekaguda vì chi phí trồng thức ăn cho gia súc tăng lên do thiếu lao động và chất lượng đất xấu đi.

“Dân làng đang lựa chọn làm việc tại các nhà máy với tư cách là công nhân hưởng lương theo ngày,” Mohammed Haneef, một nông dân 50 tuổi đã gặp Rest of World  bên ngoài trung tâm thu gom sữa vào tháng 7, cho biết. “Tôi điều hành một cửa hàng vá lốp và một cửa hàng tạp hóa để nuôi ba đứa con của mình bây giờ.”

Những người nông dân chăn nuôi bò sữa như Haneef hiện lo ngại rằng sinh kế của họ sẽ bị đe dọa hơn nữa khi một gã khổng lồ ở Thung lũng Silicon đang xây dựng một trung tâm dữ liệu tại Mekaguda.

Trước đó, vào tháng 3 năm 2022,  theo thông tin từ tờ The Economic Times gã khổng lồ Microsoft đã mua ba lô đất tại Hyderabad với giá khoảng 275 crore Rs để xây dựng một trung tâm dữ liệu. Được biết, công ty đã mua 22 mẫu đất ở Mekaguda với giá khoảng 40 crore Rs, 41 mẫu đất ở Shadnagar với giá 164 crore Rs và 52 mẫu đất ở Chandenvelly với giá 72 crore Rs. 

Khu vực trung tâm dữ liệu Hyderabad của Microsoft là một bổ sung vào mạng lưới hiện có gồm ba khu vực ở Ấn Độ, tại Pune, Mumbai và Chennai, đã hoạt động trong hơn 5 năm qua.

"Microsoft có kế hoạch lớn để mở rộng kinh doanh trung tâm dữ liệu của mình và sẽ phát triển một trong những trung tâm dữ liệu lớn nhất trong khu vực. Các chính phủ bang khác nhau đã công bố các ưu đãi cho các công ty đầu tư vào các trung tâm dữ liệu và đã thu hút đầu tư từ các công ty đa quốc gia," một người nắm rõ thỏa thuận cho biết.

Tuy nhiên, gần đây nhiều người kiến nghị Microsoft đã chiếm dụng đất bất hợp pháp ngoài ranh giới tài sản của mình và đổ chất thải công nghiệp vào một hồ nước gần đó. Họ đổ lỗi cho ngành công nghiệp địa phương về tình trạng ô nhiễm môi trường, điều mà họ cho rằng đang gây hại cho gia súc và sinh kế của cư dân và muốn chính phủ buộc Microsoft cùng các công ty khác ngừng việc xâm lấn trái phép.

Tính đến tháng 7 năm nay, 70% kế hoạch của gã khổng lồ công nghệ đã hoàn thành tại đây. Dự kiến trung tâm này sẽ hoàn thành vào năm 2025 và sẽ tuyển dụng 180 người khi đi vào hoạt động. 

Dân địa phương tại Mekaguda không thích điều đó. Họ đệ đơn kiện Microsoft và 35 công ty, cơ quan chính phủ khác lên Toà án tối cao Telangana. Phiên tòa cho vụ việc này đang chờ được xét xử. “Những công ty lớn này nghĩ rằng họ có thể vào những ngôi làng nhỏ như của chúng tôi, chiếm đất của chúng tôi và phá hủy nó. Xây dựng bất cứ thứ gì họ muốn ở bất cứ đâu họ muốn,” trưởng làng Chinthalapally Pandu Ranga Reddy nói với tờ Rest of World.

“Tòa nhà này phải bị phá dỡ. Nó nên bị xé nát. Cả nước nên biết sự phẫn nộ của chúng tôi, những người nông dân. Đây nên là một ví dụ để họ không lặp lại những sai lầm này nữa.” Reddy là sarpanch của Mekaguda — người đứng đầu được bầu của cơ quan tự quản địa phương ở cấp làng.

Đáp lại các câu hỏi chi tiết về các cáo buộc của người dân, Microsoft nói với tờ Rest of World rằng họ đã tuân thủ tất cả các yêu cầu địa phương và có các giấy phép cần thiết từ các cơ quan hành chính liên quan.

Trong đánh giá về việc cấp phép môi trường, Microsoft đã tuyên bố rằng không có vùng nước lớn đáng kể nào trong bán kính 15 km tính từ địa điểm của họ. “Microsoft cam kết xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu một cách có trách nhiệm, vì lợi ích của cộng đồng”,  “Chúng tôi thiết kế các trung tâm dữ liệu để tiết kiệm nước và năng lượng hết sức có thể, đồng thời quan tâm đến hệ sinh thái địa phương bằng các dự án phục hồi và phát triển nguồn cung cấp năng lượng tái tạo”, một phát ngôn viên của công ty cho biết.

Tuy nhiên, người dân trong làng đã cáo buộc Microsoft chiếm dụng trái phép Hồ Tungakunta và “sử dụng nó như một bãi rác,” theo đơn kiến nghị của họ. 

Được biết, cơ sở của Microsoft tại Mekaguda là một phần trong kế hoạch của công ty nhằm tạo ra một trung tâm dữ liệu khổng lồ tại Telangana tại miền Nam Ấn Độ. Trung tâm dữ liệu này sẽ là một trong 6 cơ sở được phát triển trong 15 năm tới. Giống như nhiều quốc gia trên thế giới, Ấn Độ đã thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng các trung tâm dữ liệu để đạt được chủ quyền công nghệ.

Theo công ty tư vấn bất động sản CBRE, Ấn Độ đã nhận được khoản đầu tư trung tâm dữ liệu lớn thứ hai ở châu Á, chỉ sau Trung Quốc. NTT Data của Nhật Bản — một trong những nhà điều hành trung tâm dữ liệu lớn nhất thế giới — có 18 cơ sở như vậy ở Ấn Độ.

Tuy nhiên, cuộc đua xây dựng các trung tâm dữ liệu đang đặt áp lực lên môi trường. Một trung tâm dữ liệu trung bình tiêu thụ từ 3 đến 5 triệu gallon nước mỗi ngày, tương đương với lượng nước mà 30.000 đến 50.000 người sử dụng. Đó là một gánh nặng đáng kể ở một quốc gia như Ấn Độ, nơi bị ảnh hưởng bởi các đợt nắng nóng và thiếu nước. Các cuộc biểu tình về tác động môi trường của các trung tâm dữ liệu đã nổ ra ở các quốc gia bị hạn hán ở Mỹ Latinh như Chile và Uruguay.

Vào ngày 1 tháng 7, các đại diện của Microsoft được cho là đã thông báo với chính quyền bang Telangana rằng công ty gặp “một số vấn đề với panchayat địa phương” (hội đồng làng). Bộ trưởng CNTT của bang đã giao cho quản trị viên địa phương giải quyết các vấn đề này “trong ngày” và thúc giục Microsoft hoàn thành việc xây dựng vào năm 2025.

Theo đơn kiến nghị, mà tờ Rest of World đã xem xét, Microsoft đã chiếm một con đường nằm ngay bên ngoài ranh giới của tài sản mà họ đã mua. Công ty “đã chiếm trái phép con đường này và dựng hàng rào dài khoảng 380 mét,” theo đơn kiến nghị.

Đơn kiến nghị cũng cho rằng gã khổng lồ phần mềm này đã “gây ô nhiễm không khí và nước bằng cách để lại chất thải của họ ở Hồ Tungakunta và giếng khoan ngầm, đường đi và con đường trái phép.” Khi tờ Rest of World đến thăm ngôi làng hai lần vào tháng 7, có những đường ống nhô ra từ bức tường ranh giới của Microsoft, kết nối với mặt đất trong đống bùn. Khu vực này cũng được san phẳng, không còn cây cối và được bảo vệ bằng hàng rào dây thép gai. Một biển báo “tài sản riêng” được cắm giữa bức tường ranh giới và hàng rào dây thép gai.

Vào tháng 9 năm 2023, Microsoft đã phản hồi trước tòa và yêu cầu bác bỏ đơn kiến nghị. Công ty phủ nhận việc chiếm dụng đất trái phép hoặc gây ô nhiễm Hồ Tungakunta. Microsoft cũng lưu ý rằng với tư cách là một công ty CNTT, họ không xả thải công nghiệp và không có kế hoạch thực hiện bất kỳ hoạt động sản xuất nào trên mảnh đất này.

Dẫu vậy, Jasveen Jairath, chuyên gia quản lý nước vẫn cho rằng các tập đoàn như Microsoft “đang lấn chiếm theo cách của họ và hệ thống tư pháp cực kỳ yếu kém”. Tất cả các vùng nước, theo mùa hoặc không theo mùa, đều là một phần của hệ thống hồ tích hợp và chúng kết nối với nhau.

Thoả thuận với các tập đoàn lớn như Microsoft là vinh dự của ban quản lý địa phương. Đó là lý do vì sao họ không quá gay gắt chống lại hành vi vi phạm tiềm ẩn. 

Jairath cho biết việc chiếm dụng giường hồ đã gây ra lũ lụt tràn lan quanh Hyderabad trong quá khứ. Gachibowli, nơi đặt văn phòng Hyderabad của Microsoft, là một khu vực dễ bị tổn thương đã chứng kiến các vụ chiếm dụng trái phép từ các công ty CNTT lớn và các cơ quan chính phủ. Vào tháng 7, chính phủ bang đã thừa nhận việc viện du lịch và khách sạn của họ xây dựng trên một hồ gần đó là trái phép và đồng ý phá dỡ nó.

Vào tháng 6, Microsoft cam kết sử dụng 100% nguồn năng lượng tái tạo vào năm 2025, đồng thời chuyển sang sử dụng nước tích cực. Tuy nhiên, tại Mekaguda, chính quyền Telangana đang bổ sung các trạm biến áp điện và kênh thoát nước để hỗ trợ Microsoft. Một đường dây cung cấp lưới điện 220 kV mới cũng đã được lên kế hoạch để đáp ứng nhu cầu điện của trung tâm dữ liệu.

Jayesh Ranjan, bí thư trưởng đặc biệt của bang Telangana phụ trách công nghệ thông tin và truyền thông điện tử, nói với tờ Rest of World rằng Microsoft đã có được tất cả các giấy phép cần thiết, và các cán bộ thủy lợi thường xuyên đến thăm địa điểm này để đảm bảo việc xây dựng diễn ra trong phạm vi cho phép.

“Không có bất kỳ sai sót hoặc sai lầm nào từ phía Microsoft,” ông nói. “Đây không phải là một công ty địa phương, thiếu uy tín. Đây là một công ty toàn cầu với các tiêu chuẩn tuân thủ rất cao. Ngay cả khi sarpanch hoặc ai đó không chỉ ra, họ tự mình thực hiện việc kiểm tra này rất, rất kỹ lưỡng. Vì vậy, việc cáo buộc những điều như thế này là khá hời hợt và không đúng mực.”

*Theo: Rest of World; The Economic Times