Từ lâu, dầu mỏ và khí đốt đã là trụ cột vững chắc trong cấu trúc ngân sách của Nga, đem lại nguồn thu khổng lồ và giúp duy trì sức mạnh kinh tế trong bối cảnh nhiều biến động toàn cầu.
Tuy nhiên, chính sự phụ thuộc vào dòng tiền năng lượng ấy giờ đây đang trở thành điểm yếu chí tử, khi giá dầu sụt giảm, đồng nội tệ mạnh lên và các lệnh trừng phạt tiếp tục làm xói mòn lợi thế thương mại của Moscow. Trong tháng 11, doanh thu năng lượng của Nga đã giảm mạnh, kéo theo loạt áp lực mới trong bối cảnh chi tiêu quốc phòng vẫn duy trì ở mức cao do chiến sự tại Ukraine.
Theo ước tính mới nhất, Nga chỉ thu về khoảng 520 tỷ rúp (khoảng6,6 tỷ USD) từ dầu khí trong tháng 11/2025, giảm 35% so với cùng kỳ năm ngoái, và thấp hơn đáng kể so với tháng 10. Trong bối cảnh nguồn thu từ năng lượng chiếm khoảng 25% ngân sách liên bang, mức sụt giảm này không chỉ là cảnh báo về tài khóa, mà còn là mối đe dọa trực tiếp tới khả năng duy trì ổn định ngân sách quốc gia.
Tính chung 11 tháng đầu năm, tổng doanh thu dầu khí của Nga vào khoảng 102 tỷ USD, giảm hơn 22% so với năm 2024. Mặc dù đây vẫn là con số lớn, nhưng cấu trúc ngân sách Nga vốn dựa vào dòng tiền dầu khí ổn định và khó có thể thích ứng nhanh nếu dòng tiền này biến động thất thường.
Khi “cái neo” tài khóa trở nên lỏng lẻo, toàn bộ khung chi tiêu, từ quốc phòng, phúc lợi xã hội, đầu tư hạ tầng cho đến phân bổ ngân sách vùng, đều có thể bị xáo trộn.
Một trong những nguyên nhân trực tiếp khiến nguồn thu dầu khí Nga sụt giảm là giá bán. Dầu Urals, loại dầu xuất khẩu chủ lực của Nga, đã giao dịch với mức chiết khấu sâu tới 23% so với dầu Brent trong tháng 11, mức chênh lệch lớn nhất trong hơn 1 năm qua. Một số lô hàng thậm chí được bán với giá chỉ khoảng 30 USD/thùng, thấp ngang mức đáy hồi năm 2022.
Không chỉ giá thấp, đồng rúp mạnh lên cũng làm giảm số tiền quy đổi khi mỗi USD thu về từ xuất khẩu lại mang về ít rúp hơn cho ngân sách. Nga vì vậy đang chịu “gậy ông đập lưng ông” từ cả hai phía khi giá dầu tính theo USD giảm và giá trị quy đổi sang rúp suy yếu.
Các lệnh trừng phạt nhắm vào những “ông lớn” như Rosneft hay Lukoil tiếp tục làm suy yếu khả năng định giá của Nga trên thị trường toàn cầu. Việc xuất khẩu dầu hiện nay phải đi qua những hành trình dài hơn, quy trình phức tạp hơn và phụ thuộc vào những người mua dễ mặc cả. Moscow đã đánh mất lợi thế trong đàm phán giá,và điều này dường như sẽ không sớm đảo ngược.
Quan trọng hơn, mức giá chiết khấu hiện đã trở thành “trạng thái bình thường mới”, tái định hình toàn bộ tiềm năng doanh thu năng lượng dài hạn của Nga, ngay cả trong kịch bản giá dầu toàn cầu hồi phục.
Trong khi doanh thu suy yếu, chi tiêu của chính phủ vẫn ở mức cao kỷ lục. Ngân sách quốc phòng và an ninh nội địa đang chiếm tỷ trọng ngày càng lớn. Việc duy trì mức chi này trở nên khó khăn hơn nhiều khi nền tảng tài khóa không còn chắc chắn.
Nga vẫn còn một số công cụ ngắn hạn như rút từ quỹ dự trữ quốc gia tích lũy trong thời kỳ giá dầu cao, hoặc tăng vay nợ trong nước. Nhưng cả hai biện pháp đều mang rủi ro khi quỹ dự trữ là hữu hạn, trong khi vay nợ sẽ gây áp lực lên thị trường tín dụng và cản trở tăng trưởng kinh tế nội địa.
Là một trong những nhà xuất khẩu dầu khí lớn nhất thế giới, khó khăn tài chính của Nga không chỉ là vấn đề nội bộ. Trong nỗ lực bù đắp doanh thu, Moscow có thể sẽ tăng sản lượng, dù điều này có thể khiến giá dầu toàn cầu giảm thêm. Hoặc ngược lại, họ sẽ tìm cách thắt chặt hợp tác với OPEC+ nhằm đẩy giá lên. Cả hai kịch bản đều tạo ra biến số mới cho thị trường năng lượng quốc tế.
Tham khảo Oilprice
