"Sai lầm lớn nhất của tôi là đã tạo ra Alibaba... Tôi chưa bao giờ nghĩ điều này sẽ thay đổi cuộc đời mình. Tôi chỉ đang cố gắng điều hành một doanh nghiệp nhỏ và nó đã phát triển đến mức quá to lớn, đi kèm nhiều trách nhiệm và mang đến biết bao rắc rối", Jack Ma từng thừa nhận.
Thật vậy, hãng tin Bloomberg cho hay tổng tài sản của Jack Ma, nhà sáng lập Alibaba đã bốc hơi gần một nửa so với thời kỳ đỉnh cao năm 2020 trước khi Ant Group bị hoãn phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO).
Mới đây Ant Group đã tuyên bố kế hoạch mua lại cổ phiếu với mức giá thấp hơn rất nhiều so với trước đây và hậu quả là 9,9% cổ phần do Jack Ma nắm giữ đã bị mất giá tới 4,1 tỷ USD so với chưa đầy 1 năm trước.
Thống kê của Bloomberg cho thấy tổng tài sản của Jack Ma hiện chỉ còn 30 tỷ USD, chỉ khoảng một nửa so với thời kỳ năm 2020. Trong khi đó, hãng Ant Group do vị tỷ phú 58 tuổi này sáng lập cũng đã bị phạt khoản tiền gần 1 tỷ USD sau 2 năm bị điều tra.
Có một điều trớ trêu là khi còn ở đỉnh cao danh vọng, Jack Ma từng nhiều lần tuyên bố nỗi khổ tâm khi có quá nhiều tiền, thậm chí miêu tả nó như một nỗi đau.
“Khi bạn là người giàu nhất thế giới, mọi người đều vây quanh bạn vì tiền”, nhà sáng lập Alibaba từng phát biểu và chia sẻ thêm rằng mình đang cân nhắc hồi đáp lại tiền cho xã hội.
Thậm chí, vị tỷ phú từng giàu nhất Trung Quốc này còn nói thẳng rằng: “Tôi không có hứng thú với tiền” và “Tôi không có thời gian tiêu tiền”.
Giờ đây khi đế chế Alibaba của Jack Ma lung lay vì bị điều tra sau lời phát biểu vạ miệng năm 2020 chỉ trích các nhà hoạch định chính sách, vị tỷ phú này được cho là “vẫn ổn và hạnh phúc”, theo lời Chủ tịch Alibaba Michael Evans nói tại hội nghị Viva Tech ở Paris ngày 15/6/2023.
Lên voi xuống hố
Jack Ma từng là gương mặt đại diện cho giới tỷ phú và công nghệ Trung Quốc khi thu hút được lượng lớn người hâm mộ trẻ, bị thu hút bởi quá trình làm giàu từ 2 bàn tay trắng của vị doanh nhân này. Thế nhưng dần dần, văn hóa làm việc kiệt sức mà chính Alibaba đã tạo ra trong ngành công nghệ đã khiến vô số lao động chuyển sang căm ghét Jack Ma.
Rất nhiều người trẻ Trung Quốc từ bỏ cố gắng phấn đấu trong sự nghiệp khi cho rằng những người giàu như Jack Ma chỉ đang cố bóc lột sức lao động của họ, trong khi cơ hội làm giàu đã không còn được như trước. Tệ hơn, hàng loạt những lời phàn nàn về tâm lý “bất khả xâm phạm” của giới tỷ phú tinh hoa, nắm giữ các mặt chủ chốt của nền kinh tế ngày càng lan tràn.
Sự bất bình đẳng thu nhập trong giới công nghệ, giá nhà quá cao trong thị trường bất động sản cùng nhiều yếu tố khác đã thử thách sự nhẫn nại của chính quyền Bắc Kinh và những lời vạ miệng của Jack Ma năm 2020 trước khi Ant Group IPO đã trở thành giọt nước tràn ly.
Vậy là từ một dự án hứa hẹn đưa Jack Ma trở thành người quyền lực nhất trong giới tỷ phú thì lại biến thành dấu chấm hết cho sự nghiệp đỉnh cao của nhà sáng lập Alibaba.
Sau 2 năm bị điều tra, dù đã có kết luận về án phạt gần 1 tỷ USD nhưng Ant vẫn phải cải tổ lại mô hình kinh doanh của mình, rút khỏi các lĩnh vực nhạy cảm cũng như cúi đầu chịu thua trước các ngân hàng quốc doanh truyền thống.
Tổng giá trị của hãng này từ mức ước tính 315 tỷ USD đã giảm xuống chỉ còn 78,5 tỷ USD theo tuyên bố mua lại cổ phiếu của Ant.
“Chúng tôi tính toán rằng tổng giá trị của Ant hiện chỉ còn khoảng 24-60 tỷ USD”, chuyên gia Francis Chan của Bloomberg Intelligence nhận định.
Về phần Jack Ma, từ thần tượng của giới trẻ và là gương mặt đại diện cho giới tỷ phú Trung Quốc thì giờ đây đang phải vứt bỏ chính đứa con tinh thần của mình. Kể từ đầu năm 2023 khi Jack Ma dần xuất hiện lại trước ống kính công chúng, vị tỷ phú này đã phải từ bỏ quyền điều hành Ant cùng như các quyền kiểm soát khác trong Alibaba.
Báo cáo thường niên của Alibaba năm 2022 cho biết quyền kiểm soát trực tiếp lẫn gián tiếp của Jack Ma đến Ant Group sẽ giảm dần xuống không quá 8,8% cổ phần.
Lang thang phiêu bạt
Kể từ khi biến mất khỏi tầm mắt công chúng năm 2020, Jack Ma được cho là đã lang thang phiêu bạt nhiều nơi một cách âm thầm, từ các dự án nông nghiệp ở Châu Âu cho đến suối nước nóng ở Nhật Bản.
Vào tháng 3/2023, vị tỷ phú này đã về thăm lại trường cũ ở Hangzhou sau nhiều năm du lịch nước ngoài.
Mặc dù Jack Ma vẫn là tỷ phú giàu thứ 5 Trung Quốc nhưng sức ảnh hưởng của ông đã không còn như xưa, còn câu chuyện “Tôi không hứng thú với tiền” của nhà sáng lập Alibaba này cũng chẳng còn gây ấn tượng cho giới trẻ nữa.
Jack Ma được biết đến với tính cách độc đáo và thích gây tranh cãi. Trước khi rời công ty, ông thường mặc những bộ trang phục kỳ lạ cho buổi dạ tiệc của công ty Alibaba hàng năm – từ một ngôi sao nhạc rock đội bộ tóc giả màu bạc cho đến một ca sĩ opera thời xưa. Ông thậm chí còn đóng vai chính trong một bộ phim kung fu ngắn để quảng bá thái cực quyền cùng với ngôi sao võ thuật Lý Liên Kiệt.
Nhưng sự thật là ông chưa bao giờ thực sự rời đi. Do cấu trúc pháp lý phức tạp của Alibaba, Jack Ma có rất nhiều ảnh hưởng đối với công ty - bất kể vai trò điều hành hay cổ phần sở hữu của ông là gì - nhờ vào mối quan hệ đối tác mà qua đó Jack Ma và một nhóm người trong cuộc gây ảnh hưởng.
Tuy nhiên kể từ sau cú vạ miệng năm 2020 thì đế chế Alibaba đã bị buộc phải cải tổ toàn diện, còn Jack Ma cùng hàng loạt những lãnh đạo cấp cao, đồng sự cũ buộc phải rời bỏ vị trí điều hành hoặc thậm chí “nghỉ hưu”. Riêng nhà sáng lập Alibaba được cho là đã phải sống nghỉ dưỡng chữa bệnh tại Nhật Bản suốt thời gian dài, biến mất khỏi tầm mắt công chúng trước khi được phép quay trở lại gần đây.
Rất rõ ràng, Jack Ma đã đúng khi nói rằng quá nhiều tiền sẽ đem đến phiền phức, tuy nhiên rắc rối này lại chẳng đến từ họ hàng hay bạn bè mà lại từ chính bản thân vị tỷ phú này.
*Nguồn: Bloomberg, CNBC, Nikkei Asian Review
.jpg "Chân dung \"ông chủ\" Hàn Quốc xây sân golf 18 hố, quy mô 54 ha ở Thái Nguyên, sắp đưa khu đô thị nghỉ dưỡng 10.000 tỷ vào hoạt động")
