Cô gái Mường bán thịt chua từng gây bão Shark Tank kể chuyện bài học xương máu khi khởi nghiệp tuổi 18: Nếu mong muốn sản phẩm giá rẻ thì anh chị tìm sai chỗ rồi!

-18 tuổi bắt đầu khởi nghiệp, chị bắt đầu những bước đầu tiên thế nào?

Khi ấy thậm chí tôi còn không nghĩ đến hai từ "khởi nghiệp" đâu, tôi chỉ có mục tiêu là làm sao lo đủ cơm áo gạo tiền, bán được hàng để có thêm thu nhập thôi. Chưa có kinh nghiệm nên tôi đã thất bại rất nhiều trước khi có kết quả như ngày hôm nay.

-Ở độ tuổi còn rất trẻ và chưa có nhiều kiến thức kinh doanh, chị đã gặp những khó khăn gì?

Mỗi giai đoạn lại có những thách thức riêng. Giai đoạn đầu tiên, khi chưa có công thức chuẩn để sản xuất hàng loạt, tôi phải tích góp và cân đối tiền để dùng cho việc thử nghiệm. Có những khoảng thời gian, tôi chỉ mong thu nhập mỗi ngày 1-200 nghìn đồng thôi. Khi có lợi nhuận như vậy, tôi phải trích ra khoảng 20-30 nghìn, rồi 2-3 ngày mới dám dùng số vốn đó để làm một mẻ thịt chua thử nghiệm theo công thức mới

Ban đầu, việc làm thịt chua không có công thức cụ thể, chỉ được áng bằng "1 nắm, 2 nắm, 1 bốc, 2 bốc" nên chất lượng không được đồng đều. Vì thế, tôi phải nhiều lần thử nghiệm sản phẩm để có được công thức chuẩn. Tôi từng đổ đi không biết bao nhiêu thịt, thậm chí số thịt đổ đi bằng cả một năm lợi nhuận.

Sau hơn hai năm thử nghiệm, năm 2013, tôi tìm ra được công thức sản xuất hàng loạt có chất lượng, hương vị đồng nhất và có thể bảo quản hai tháng trong điều kiện tự nhiên.

Có công thức, tôi chuyển sang giai đoạn cải tiến máy thái, máy trộn thịt và nghĩ ra cách chế tạo máy đóng gói, viết ra quy trình, kích thước miếng thịt thái bao nhiêu, cách trộn thế nào rồi thuê thợ làm.

-Dấu mốc nào đánh dấu sự chuyển đổi từ thịt chua Nghị Thịnh sang thịt chua Trường Foods?

Đây có thể coi là một bài học xương máu về đăng ký thương hiệu và nhãn hiệu mà tôi muốn chia sẻ cho các bạn trẻ có ý định khởi nghiệp.

Dù có nền tảng trước từ cơ sở của gia đình chồng nhưng thời ông bà thì thịt chua chỉ là sản phẩm ở địa phương. Khi đến giai đoạn thịt chua đã trở thành một thương hiệu phổ biến hơn, tôi mới nghĩ tới đăng ký thương hiệu. Nhưng khi tìm hiểu thì thương hiệu Nghị Thịnh đã được đăng kí mất rồi.

Năm 2014, tôi mở văn phòng giao dịch đầu tiên để phân phối sản phẩm cho các đại lý.

Năm 2015, tôi bắt đầu sử dụng thương hiệu Trường Foods cho sản phẩm của mình.

Hồi đó thực ra là không được đi học gì nên tôi cứ đặt bản thân vào vị trí khách hàng, đặt câu hỏi nếu bản thân là khách hàng thì làm thế nào để nhận diện thương hiệu Nghị Thịnh, Trường Foods. Nên lúc đầu tôi cứ để chữ Nghị Thịnh to còn chữ "Trường Foods" nhỏ bên dưới.

Đến năm 2016, tôi lại để chữ Trường Foods nhỉnh hơn một chút, "Nghị Thịnh" nhỏ lại. Năm 2017 lại cho chữ "Trường Foods" to, "Nghị Thịnh" nhỏ lại.

Và đến năm 2018, khi khách hàng chỉ còn nhớ đến thịt chua Trường Foods, thì tôi quyết định chuyển đổi luôn.

Đối với tôi, việc mất 3 năm để chuyển đổi hoàn toàn từ tên tuổi sản phẩm của gia đình sang thương hiệu Trường Foods là một bài học đắt giá. Ban đầu, tôi nghĩ kinh doanh thì cứ làm thôi, chứ không ngờ sau này sản phẩm của mình sẽ phát triển thành một thương hiệu có tiếng. Bởi vậy, khi bắt đầu khởi nghiệp kinh doanh, chúng ta nên nghĩ xa tới việc đăng kí cho một nhãn hiệu ngay từ đầu. Nếu trong trường hợp may mắn mình phát triển nó thành công thì nó sẽ trở thành một thương hiệu và lúc đó thương hiệu là của mình, chứ không cần mất thời gian để chuyển đổi như tôi nữa.

-Sản phẩm của Trường Foods có giá cao hơn các sản phẩm tương tự khác trên thị trường 20-40%. Đâu là yếu tố giúp Trường Foods có được sức hấp dẫn với người tiêu dùng?

Quy trình sản xuất là yếu tố chiếm đến 70-80% quyết định sản phẩm có bảo quản được không. Vì thế, chúng tôi phải đảm bảo tất cả các tiêu chí, tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm ngày từ khâu chọn nguyên liệu.

Ngay cả khi chưa chiếm được thị phần, tôi đã nhận ra, sản phẩm thực phẩm thì quan trọng nhất là chất lượng. Tiếp theo là hương vị. Tôi cố gắng để hương vị sản phẩm phù hợp với đa số, khi bán cho 10 người thì có khoảng 6-7 người thích ăn và muốn mua lại.

Trong quá trình kinh doanh, có những đại lý sẽ đến đặt hàng bên tôi chỉ với mức giá thấp hơn và cam kết về doanh số. Nghĩa là người ta không quá quan tâm về chất lượng nữa mà chỉ quan tâm về giá tốt và tên thương hiệu.

Trong quá trình tư vấn nhà phân phối, bên tôi luôn đưa vấn đề về giá vào. Tôi luôn nói rõ: Khi anh, chị đã hợp tác với Trường Foods thì công ty sẽ chỉ chú trọng về chất lượng và uy tín. Còn nếu anh chị đang mong muốn sản phẩm giá rẻ thì anh chị tìm sai chỗ rồi!

Tôi luôn đào tạo các bạn sale phải nói với khách hàng ngay từ ban đầu về giá trị cốt lõi của công ty: "Ngon - sạch - thật". Sản phẩn ngon- giá hợp lý, chứ không phải ngon - giá rẻ.

- Trường Foods mở rộng phát triển nhiều loại sản phẩm khác như thế nào?

Có 2 yếu tố khiến tôi quyết định mở rộng sản phẩm. Thứ nhất là tìm được sản phẩm tiềm năng. Ví dụ, ban đầu tôi sản phẩm thịt chua đang hướng vào các quán bia, những nơi bán tốt về mùa hè, nhưng mùa đông doanh số sẽ thấp hơn. Đánh giá tình hình nội bộ cơ sở của mình, công nhân sẽ ít việc hơn vào mùa đông, tôi khá sốt ruột nên tìm kiếm thêm các sản phẩm để đa dạng hóa. Và thịt muối - ăn với cơm vào mùa đông sẽ rất ngon, là 1 sản phẩm phù hợp, đảm bảo khi lượng tiêu thụ thịt chua giảm sẽ có sản phẩm khác thay thế, hoạt động sản xuất được đảm bảo đều quanh năm.

Thứ 2 là dựa vào nhu cầu của khách hàng. Trong quá trình kinh doanh, tôi lắng nghe nhiều khách hàng phản hồi và đề xuất rằng, "thịt chua lên men vậy mà có thêm tí tỏi tí ớt thì ngon hơn". Kết quả là sau 3-4 năm sau tôi cho ra mắt sản phẩm thịt chua tỏi ớt và hiện đây là sản phẩm chiếm 40% doanh số của công ty.

-Năm ngoái, Trường Foods gây bão trên mạng xã hội khi xuất hiện trên Shark Tank. Vậy hiện nay việc hợp tác giữa chị và Shark Bình đang diễn ra như thế nào?

Bên tôi vẫn đang trong quá trình thẩm định và Shark chưa tham gia gì trong việc kinh doanh của Trường Foods.

-Việc xuất hiện trên Shark Tank đã tạo đà phát triển như thế nào đối với Trường Foods cho đến hiện tại?

Tôi cảm thấy vô cùng biết ơn chương trình, đó là một sân chơi thú vị cho các nhà khởi nghiệp. Qua đó, Trường Foods đã lan tỏa được thương hiệu đến cho rất nhiều người tiêu dùng tại Việt Nam, thậm chí là nước ngoài, giúp cho việc truyền thông thương hiệu hiệu quả hơn. Nhờ đó quá trình phát triển thị trường, mở thêm đại lý được mạnh mẽ hơn. Khi nói đến thịt chua một cái là mọi người đã ồ lên "À thịt chua của cô gái Mường trên Shark Tank à?".

Trước đây tôi rất vất vả 6-7 năm phát triển thị trường mới có được 5000 điểm bán, nhưng sau chương trình Shark Tank, chỉ trong vòng khoảng 5 tháng bên tôi đã phát triển hơn 3000 điểm bán nữa.

-Trường Foods đã bao giờ gặp những bình luận trái chiều về sản phẩm chưa và chị đã xử lý như thế nào?

Đương nhiên rồi. Đặc biệt là sau chương trình Shark Tank, đơn hàng bùng nổ những kênh TMĐT mà tôi đã xây dựng trước đó. Nhưng sau vài ngày, tôi gặp vấn đề liên quan đến bảo quản và vận chuyển. Vì thịt chua Trường Foods không sử dụng chất bảo quản nên cần bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh, chỉ để được ở bên ngoài 1-2 ngày thôi. Khi vận chuyển kéo dài 3-5 ngày, quá trình lên men tự nhiên diễn ra mạnh mẽ ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm.

Chính vì vậy những người tiêu dùng lần đầu tiên trải nghiệm sẽ không hài lòng và có những phản hồi tiêu cực về sản phẩm. Trước tình hình đó, tôi cho dừng hoạt động bán hàng online nữa. Nếu khách hàng muốn mua sản phẩm thì liên hệ qua tổng đài, tôi yêu cầu những điểm bán gần nhất giao hàng tới để đảm bảo chất lượng cho người tiêu dùng. Tôi rất mong muốn sản phẩm mình làm ra phải mang đến cho khách hàng những trải nghiệm thực sự tốt chứ không muốn bán hàng kiểu chớp nhoáng.

- Phát triển rất mạnh mẽ trong một thời gian ngắn, chị đã có những chiến lược như thế nào để nâng cao năng lực sản xuất và năng lực quản trị của công ty, vận hành của các điểm bán?

Phát triển mạnh mẽ trong thời gian ngắn nên tôi cũng vạch ra những kế hoạch chi tiết của mình để vừa mở rộng quy mô vừ đảm bảo chất lượng.

Hiện tại, tổng nhân sự của công ty Trường Foods hiện có khoảng 150 người thì có khoảng 30-35% là dân tộc Mường tham gia sản xuất tại một nhà xưởng 2000m2 trên địa bàn huyện Thanh Sơn. Sắp tới, Trường Foods mở rộng quy mô xưởng sản xuất và chuyển đổi sang 1 nhà xưởng hơn 1ha để đáp ứng số lượng.

Thứ 2 là quản lý chặt hơn quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng. Tôi sử dụng phần mềm để quản lý thông tin của tất cả các điểm bán, đảm bảo chất lượng sản phẩm và doanh số.

-Nếu như một điểm bán không đáp ứng được yêu cầu chung, không vận hành đúng quy trình thì chị sẽ xử lý như thế nào?

Trường Foods sẽ thường làm việc trực tiếp với nhà phân phối với những quy định về việc bảo quản chất lượng hàng hóa chặt chẽ. Trong đó có tiêu chí chăm sóc khách hàng tận tình, chu đáo và có nhiều tiêu chí khác nữa. Nhưng không phải tất cả các nhà phân phối đều thực hiện tốt. Trường Foods sẽ có những chế độ thưởng phạt rõ ràng, lần đầu sẽ nhắc nhở, lần 2 phạt cảnh cáo và lần 3 sẽ cắt hàng luôn. Tôi luôn cố gắng làm theo quy định để đảm bảo chất lượng của sản phẩm khi tới tay người tiêu dùng.

-Vừa vinh dự lọt vào Top 20 thanh niên tiêu biểu của Việt Nam năm 2022 trong lĩnh vực khởi nghiệp, kinh doanh, chị có cảm xúc gì?

Tôi vô cùng vui và tự hào khi được lọt top 20 gương mặt tiêu biểu và top 10 gương mặt triển vọng. Đó là một sự công nhận đối với sự nỗ lực, cố gắng của tôi trong suốt những năm qua. Tôi sẽ cố gắng phát huy được những điều mà mình đang có và những điều mọi người đang tin tưởng để làm tốt hơn nữa.

-Chị có thể chia sẻ thêm giấc mơ phát triển đặc sản của người Mường?

Hiện tại Trường Foods đang tập trung phát triển ở thị trường miền Bắc, và cố gắng mở rộng thị trường phân phối vào các tỉnh phía Nam, tập trung cải tiến sản phẩm để đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng trên cả nước.

Tôi và những người đồng hành đã đặt ra sứ mệnh sẽ đưa thịt chua đến mọi miền tổ quốc. Bên cạnh đó, mục tiêu sắp tới của tôi không chỉ là lan tỏa món thịt chua mà tôi muốn lan tỏa những văn hóa ẩm thực của các dân tộc Mường. Vì khi làm sản phẩm, tôi đam mê và thực sự muốn hiểu về nó. Tôi tìm hiểu thêm các nét đẹp văn hóa, các món ăn liên quan đến dân tộc Mường mới thấy có rất nhiều điều hay, thú vị và mong muốn có thể giới thiệu tới người dân ở mọi miền.

Mục tiêu của tôi là năm 2025 sẽ hoàn thành sứ mệnh lan tỏa thịt chua "phủ xanh" bản đồ chữ S. Bên cạnh đó thì bên tôi cũng sẽ cố gắng cải tiến sản phẩm theo tất cả các quy định khi xuất khẩu để vươn ra thế giới.  

-Với những người trẻ đang khởi nghiệp, chị muốn chia sẻ điều gì?

Tôi hay chia sẻ với mọi người rằng khi chúng ta tập trung vào cái gì đó thì việc đó sẽ phát triển, từng giai đoạn thì chúng ta sẽ có những ưu tiên khác nhau. Sau một thời gian dài tập trung cho công việc và có những thành quả đáng mừng. Là một phụ nữ khởi nghiệp, sắp xếp để cân đối giữa công việc và gia đình cũng rất quan trọng. 1-2 năm gần đây tôi đã có thể sắp xếp dành thời gian cho gia đình nhiều hơn.

Các bạn trẻ, nếu các bạn may mắn hơn tôi, được đi học và biết nhiều kiến thức hơn thì hãy hành động đi, sai thì có bài học, đúng thì sẽ có kết quả. Hơn nữa, trong quá trình làm việc, hãy luôn luôn đổi mới sáng tạo, quyết tâm làm đến cùng.

Cảm ơn chị đã chia sẻ!