Chưa kịp mừng vì tìm được ‘mỏ vàng’ cho ngành ô tô, xe Trung Quốc rơi vào tiến thoái lưỡng nan tại quốc gia này: Rủi ro trừng phạt tăng cao, phí tái chế tăng vọt

Cuộc xung đột Nga – Ukraine đã tạo cơ hội vàng cho các hãng xe Trung Quốc khi nhanh chóng lấp đầy khoảng trống mà các đối thủ quốc tế bỏ lại tại Nga sau năm 2022. Tuy nhiên, bối cảnh mới đang khiến họ rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: đối mặt rủi ro trừng phạt quốc tế và áp lực bảo hộ ngày càng gia tăng từ chính quyền Moscow.

Theo số liệu thị trường, từ vị trí gần như vắng bóng tại Nga cuối năm 2021, các hãng Chery, Great Wall Motor (GWM), Geely và Changan đã vươn lên chiếm hơn 60% thị phần vào cuối năm 2024, chỉ sau thương hiệu nội địa Lada. Song đến nay, con đường của họ bắt đầu rẽ nhánh.

Chery – nhà sản xuất ô tô Trung Quốc lớn nhất tại Nga – mới đây thông báo sẽ gần như rút khỏi thị trường này nhằm giảm thiểu rủi ro trừng phạt. Công ty đã chuyển giao toàn bộ hàng tồn kho, mạng lưới phân phối và nghĩa vụ bảo hành từ cuối tháng 7.

Trong hai năm qua, Nga đóng góp lần lượt 25,5% và 17,7% doanh thu của Chery, tương đương 5,8 – 6,7 tỷ USD. Tuy nhiên, doanh nghiệp dự báo đến năm 2027, doanh thu từ thị trường này sẽ không còn đáng kể. Ngoài yếu tố trừng phạt, Chery cũng chịu sức ép từ phí tái chế ngày càng tăng đối với xe nhập khẩu, khiến biên lợi nhuận toàn cầu giảm còn 13,2% trong năm 2024.

Động thái này được giới phân tích đánh giá là táo bạo, đặc biệt trong bối cảnh Chery đang mở rộng tại châu Âu. Công ty đã bắt đầu sản xuất xe điện tại Tây Ban Nha với kế hoạch đầu tư 400 triệu euro, hướng tới công suất 150.000 xe vào năm 2029. Đồng thời, Chery cũng đã ngừng bán hàng tại Iran và Cuba nhằm tránh rủi ro trừng phạt.

Trái ngược với Chery, Great Wall Motor lại tăng gấp đôi sự hiện diện tại Nga. Nhờ sở hữu nhà máy tại Tula (cách Moscow 200 km), hoạt động từ năm 2019, GWM được miễn phí tái chế và thuế địa phương đến năm 2028.

Năm ngoái, nhà máy này sản xuất 132.500 xe, với tỷ lệ sử dụng công suất vượt 165% – mức cao nhất trong toàn bộ hệ thống của hãng. GWM cũng đang lên kế hoạch mở rộng quy mô nhà máy và tận dụng cơ sở bỏ trống của các hãng phương Tây để bổ sung công suất khoảng 50.000 xe/năm.

Trong khi gia tăng đầu tư tại Nga, GWM đã thu hẹp sự hiện diện tại châu Âu, bao gồm đóng cửa trụ sở Munich và nhà máy pin SVOLT. Bên cạnh Nga, hãng còn có các cơ sở sản xuất ở Thái Lan, Brazil cùng nhiều nhà máy lắp ráp tại Ecuador, Malaysia và Pakistan – những địa điểm giúp hãng linh hoạt trước rủi ro trừng phạt phương Tây.

Khác với Chery và GWM, Geely không sản xuất trực tiếp tại Nga mà vận hành thông qua liên doanh BelGee tại Belarus. Liên doanh này sản xuất xe Geely và xuất khẩu sang Nga, đồng thời tránh được phí tái chế nhờ chính sách ưu đãi thương mại giữa hai nước.

Các chuyên gia nhận định việc Chery rút lui trong khi GWM mở rộng cho thấy thị trường ô tô Trung Quốc tại Nga đã đạt điểm uốn. Chính sách bảo hộ gia tăng, đặc biệt là phí tái chế, cùng với sức ép từ Liên minh châu Âu có thể tạo ra bước ngoặt mới cho mối quan hệ ô tô giữa hai quốc gia.

Gregor Sebastian, nhà phân tích của Rhodium Group, nhận định: “Thông điệp của Moscow rất rõ ràng: Nga hoan nghênh ô tô Trung Quốc, nhưng phải sản xuất tại Nga”.

Theo Nikkei Asia