Chủ tịch TEDI nói chuyện đằng sau 3.000km cao tốc: Công nhân, kỹ sư phải sắm rổ, rá để sinh tồn

Sáng ngày 17/12, Báo Xây dựng tổ chức toạ đàm "Sức bật từ 3.000km cao tốc". Sự kiện có sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn và nhiều doanh nghiệp giao thông hàng đầu Việt Nam.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Phạm Hữu Sơn, Chủ tịch Tổng công ty Tư vấn Thiết kế Giao thông Vận tải - CTCP (TEDI) cho biết, doanh nghiệp xây lắp hay tư vấn đều giống nhau. 

Tiến độ muốn đẩy nhanh, doanh nghiệp phải yêu cầu người lao động tăng ca, tăng kíp. Tại TEDI, có những ca làm việc sáng đèn đến nửa đêm, thậm chí không có khái niệm buổi tối.

Ông Sơn chia sẻ, có những thời điểm căng thẳng như dịch bệnh Covid-19, đi khảo sát thực địa, người lao động chấp nhận việc lợp lán trại phía ngoài khu dân cư để ở, vừa bảo đảm hiệu quả công việc, vừa bảo đảm an toàn trong bối cảnh đại dịch diễn biến phức tạp.

"Trước đây, việc công nhân, kỹ sư mang nồi niêu, xoong chảo đi nấu nướng ở công trình là điều hiếm thấy, nhưng giờ, anh em phải sắm từ các rổ, rá để có thứ sinh tồn." - Ông Sơn nói

Đối với góc độ tư vấn, Chủ tịch TEDI chia sẻ điều doanh nghiệp băn khoăn nhất hiện nay là sự hỗ trợ của nhà nước cho các doanh nghiệp. Ông Sơn nêu ví dụ ở Trung Quốc, khi xây dựng hệ thống đường sắt, doanh nghiệp được đi học ở Châu Âu và các nước khác bằng kinh phí nhà nước.

Còn ở Việt Nam, doanh nghiệp đi học hỏi công nghệ đang tự bỏ tiền túi. Mọi sự hỗ trợ (nếu có) lại thường ở giai đoạn vận hành khai thác.

Với việc chuyển giao công nghệ, đang thực hiện chủ yếu qua Ban QLDA nhưng không có nhiều hiệu quả.

Việc ứng dụng công nghệ mới (mà các nước khác đã ứng dụng), cả quy trình bị bó hẹp và không có tính mới. Chúng ta cũng không có tiền để thử ứng dụng những phương án, công nghệ mới.

Sự khan hiếm vật liệu cũng là điều cần có giải pháp khắc phục. Thủ tướng đã chỉ đạo trong thực tiễn vẫn khó thực hiện.

Ông Sơn cũng bày tỏ giá tư vấn của ngành giao thông có hệ số thấp nhất so với nhiều bên như công nghiệp, thuỷ lợi. Ở Trung Quốc, hệ số tính cho tư vấn tối thiểu gấp 3 lần, ở Châu Âu gấp khoảng 8 lần Việt Nam.

Chủ tịch TEDI cho biết "Tại Việt Nam, khối lượng công việc rất khủng khiếp nhưng tư vấn vừa ngơi tay đã hết tiền."

Theo ông, năng lực tài chính chưa mạnh, mức lương trả cho người lao động chưa cao là lý do các doanh nghiệp giao thông ngày càng khó tuyển nguồn nhân lực chất lượng tốt. Số lượng sinh viên theo học trường xây dựng cũng ngày càng èo uột.

Với tư cách tham gia cả dự án cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1 và hoàn thành công tác chuẩn bị cho giai đoạn 2, chia sẻ về quãng thời gian này, ông Sơn cho biết, sức ép về tiến độ là điều chắc chắn tất cả đều cảm nhận rõ.

Giai đoạn 2017–2020, khi triển khai cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1, doanh nghiệp đã chịu áp lực rất lớn và sau đó tiếp tục rút ngắn tiến độ. Sang giai đoạn 2021–2025, có thể nói ngay từ khi nhận nhiệm vụ lập báo cáo tiền khả thi, tiến độ đã được đẩy lên rất cao.

Tổng mức đầu tư của cao tốc Bắc – Nam ở cả giai đoạn 1 và giai đoạn 2 là khá sát với điều kiện thực tế, không bị thiếu cũng không bị thừa. Việc lập báo cáo tiền khả thi nhưng có thể xác định tổng mức đầu tư tương đối chuẩn, không làm đội tổng mức là một điều may mắn, bởi nếu thiếu vốn thì sẽ phải điều chỉnh thủ tục rất lâu.

Ở góc độ tư vấn, trước hết phải có sự vào cuộc quyết liệt của thủ trưởng đơn vị, đội ngũ kỹ sư, cán bộ khảo sát…, coi đây là một nhiệm vụ chính trị chứ không thuần túy là hoạt động kinh doanh.

"Làm cao tốc thực tế không có lãi; dự án càng lớn thì giá trị tư vấn càng thấp, trong khi lại phải chia nhỏ theo từng gói thầu." - Ông Sơn cho biết

Người làm tư vấn chịu nhiều thiệt thòi, ông Sơn chia sẻ phải thường xuyên động viên người lao động. Bên cạnh quyết tâm, việc tổ chức sản xuất phải hết sức hợp lý. TEDI đã thành lập 12 nhóm chuyên môn, bao gồm thủy văn, nền đường, cống, dự toán, môi trường… Tất cả các đơn vị trong Tổng công ty đều được huy động tham gia nhằm đưa ra các giải pháp tối ưu.

Mục tiêu cao nhất là xây dựng được bộ hồ sơ thống nhất, coi như nền tảng cho việc triển khai thi công đồng loạt hàng nghìn kilômét cao tốc với sự tham gia của rất nhiều đơn vị tư vấn khác nhau. Trên thực tế, TEDI chỉ trực tiếp thực hiện khoảng 30% khối lượng thiết kế, nhưng lại được giao nhiệm vụ thiết kế tổng thể – một nhiệm vụ gần như không có kinh phí. Dù vậy, TEDI vẫn nhận trách nhiệm này để định hướng hồ sơ, kết cấu và giải pháp thiết kế chung, tạo sự thống nhất cho toàn dự án và cho ngành tư vấn nói chung.

TEDI đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ từ khâu khảo sát đến thiết kế, bởi nếu không sẽ rất khó đáp ứng yêu cầu tiến độ. Nhiều bước công việc được triển khai song song, với sự đồng hành, hỗ trợ sát sao của các cục, vụ và lãnh đạo Bộ.