'Apple đang tuyệt vọng': Định ‘hái trộm’ thành quả 25 năm của Google và Microsoft nhưng bất thành vì thiếu tầm nhìn

Vào đầu năm nay, Apple đã khiến giới công nghệ bất ngờ khi quyết định hoãn ra mắt phiên bản Siri nâng cấp mạnh mẽ, được kỳ vọng ứng dụng công nghệ trí thông minh nhân tạo (AI) tạo sinh (generative AI) để đưa trợ lý ảo của "táo khuyết" lên tầm cao mới.

Quyết định này cho thấy thực tế dù đứng đầu thế giới về thiết kế phần cứng và hệ sinh thái khép kín, Apple đang thiếu hụt nghiêm trọng những "nền móng" AI đã được các đối thủ như Google hay Microsoft đầu tư suốt cả thập kỷ qua.

Hàng chục tỷ USD

Trong ngành xây dựng, phần móng dù nằm sâu dưới mặt đất và bị người ngoài khó nhận thấy lại là yếu tố quyết định sự kiên cố của một tòa nhà chọc trời.

Tương tự, mảng công nghệ AI cũng vậy.

Trải qua hàng chục năm nghiên cứu, những thành phần nền tảng như kiến trúc "Transformer" (mô hình học sâu dựa trên cơ chế Self Attention), các bộ xử lý AI (TPU, GPU chuyên dụng), kho dữ liệu khổng lồ, và nền tảng mã nguồn mở chính là móng kiềng để phát triển những sản phẩm AI "thấy ngay" như chatbot, công cụ tạo hình ảnh, video…

Trong khi Transformer ra đời năm 2017, do các nhà nghiên cứu tại Google đề xuất, mở ra kỷ nguyên mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) thì Tensor Processing Unit (TPU) là chip AI do Google tự thiết kế từ năm 2016 giúp đẩy nhanh tốc độ huấn luyện và triển khai mô hình.

Bên cạnh đó, TensorFlow và PyTorch là hai framework mã nguồn mở, thu hút hàng triệu lập trình viên AI trên toàn cầu, hỗ trợ việc phát triển và tinh chỉnh mô hình.

Không dừng lại ở những nền tảng này, hàng loạt thỏa thuận mua bán dữ liệu, ví dụ thu thập nội dung từ YouTube, hình ảnh trên Google Images, đã tạo ra nguồn "dinh dưỡng" cho AI, cho phép mô hình học từ hàng tỷ video, hình ảnh và văn bản.

Tờ Business Insider (BI) cho biết tổng chi phí để xây dựng và duy trì hệ sinh thái AI này lên tới hàng chục tỷ đô mỗi năm. Chỉ riêng Google đã thông báo ngân sách Capex (Chi phí tài sản cố định để mua lại, nâng cấp duy trì tài sản cố định) 75 tỷ USD cho trung tâm dữ liệu và cơ sở hạ tầng AI trong năm 2025.

Đây là những thứ mà kẻ đi sau như Apple chưa làm được. Đặc biệt hơn, chính tầm nhìn là thứ mà Apple đang bị dần thụt lùi so với đối thủ chứ chưa nói đến những nền tảng kiến trúc nêu trên.

Ngay từ khi Google mới thành lập, đồng sáng lập Larry Page đã xác định "AI sẽ là phiên bản hoàn hảo nhất của Google" (năm 2000). Ông hình dung một công cụ tìm kiếm hiểu chính xác ý định người dùng, trả lời chính xác mọi câu hỏi dựa trên kho dữ liệu toàn cầu.

Sau 25 năm xây dựng, Google đã hiện thực hóa tầm nhìn đó bằng hàng loạt những thương vụ mua lại, sáp nhập (M&A) như DNNresearch (AlexNet) năm 2013 giúp máy tính học sâu.

Năm 2014, Google thâu tóm DeepMind, đơn vị dẫn đầu về AI nghiên cứu và có nhiều ứng dụng đột phá.

Thế rồi vào năm 2015, TensorFlow được thành lập và thu hút hàng trăm ngàn developer. Mặc dù sau này PyTorch (Meta) nổi lên, TensorFlow vẫn chiếm ưu thế trong nhiều dự án sản xuất.

Ngoài ra, tập đoàn công cụ tìm kiếm online này còn xây dựng hệ thống hàng triệu máy chủ, hàng chục ngàn TPU, theo dõi và tối ưu bằng trợ lý AI nội bộ như AutoML.

Để đáp ứng nguồn cung điện cho các trung tâm phát triển AI, Google đã đầu tư vào năng lượng tái tạo và điện hạt nhân, đảm bảo khả năng vận hành liên tục cho trung tâm dữ liệu.

Nhờ đó, Google liên tục ra mắt các sản phẩm AI như Gemini (ChatGPT phiên bản Google), Imagen (tạo hình ảnh), Veo (tạo video), cũng như tích hợp sâu AI vào Search, Gmail, Workspace…

Chính tầm nhìn và sự chuẩn bị này mà CEO Sundar Pichai tự tin khẳng định "Google đã sẵn sàng cho kỷ nguyên AI sinh tạo".

Thế nhưng, cuộc đua AI tại Apple lại là một câu chuyện khác.

Lỡ nhịp cuộc chơi

Trong khi Google, Microsoft, Amazon và Meta đã dồn lực nhiều năm phát triển hạ tầng AI, Apple chỉ mới bắt đầu. Việc hoãn nâng cấp Siri là minh chứng cho việc tập đoàn này bị hạn chế về trung tâm dữ liệu.

Hiện Apple hầu hết phải thuê chỗ đặt máy chủ của Google hay Amazon để cung cấp iCloud, phát triển các dịch vụ trực tuyến.

Ngay cả các chip AI cho trung tâm dữ liệu cũng bị phát triển chậm. Mãi đến 2–3 năm gần đây, Apple mới công bố chip AI cho trung tâm dữ liệu, chậm hơn Google khoảng 7 năm.

Một trong những nguyên nhân khiến Apple dè dặt trong việc khai thác kho dữ liệu khổng lồ cho huấn luyện AI là quan ngại về quyền riêng tư và chính sách "tôn trọng dữ liệu người dùng".

Thêm nữa, tờ BI cho rằng chính sách nội bộ hạn chế đăng công bố nghiên cứu, dẫn đến khó thu hút và giữ chân các nhà khoa học AI đầu ngành.

Kết quả là khi Apple quyết định "xây lại Siri" trên nền tảng generative AI, họ gặp phải rào cản về hiệu năng, độ tin cậy và thời gian hoàn thiện. Trong một số trường hợp, phải phát triển lại từ đầu những thành phần nền tảng vốn đã được xây dựng công phu ở các đối thủ.

Quyết định hoãn ra mắt Siri nâng cấp không chỉ gây thất vọng với người dùng, mà còn hé lộ lỗ hổng chiến lược của Apple khi phụ thuộc vào đối thủ. Nhà sản xuất iPhone buộc phải mượn hạ tầng TPU của Google cho các đợt huấn luyện nội bộ, dù đây chính là kẻ thù cạnh tranh.

Điều này dẫn đến hệ lụy tiếp theo là chi phí cơ hội khi mất thời gian và nguồn lực, khiến Apple lỡ nhịp trong cuộc đua AI toàn cầu.

Mặc dù một số nhà phân tích đề xuất Apple cần mua lại các startup AI hàng đầu (SSI, xAI…), nhưng chi phí cao và rủi ro tích hợp lớn.

Nhà phân tích Ben Thompson nói với tờ BI rằng "Apple đang trong tình trạng tuyệt vọng" nếu không chấp nhận chi mạnh Capex hạ tầng hoặc chấp nhận để Siri chạy trên công nghệ AI bên thứ ba như ChatGPT, điều có thể vướng phải vấn đề pháp lý và gây mất hình ảnh thương hiệu.

Rõ ràng, Apple từng là biểu tượng của đổi mới, lội ngược xu hướng với iPhone, iPad, M1/‌M2 cho máy Mac. Nhưng trong kỷ nguyên AI, nếu thiếu nền móng vững chắc, nhà táo khuyết có nguy cơ trở thành kẻ đi sau.

Cuộc chạy đua hạ tầng AI không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là chiến lược dài hạn, đòi hỏi tầm nhìn, nguồn lực khổng lồ và quyết tâm không ngại mạo hiểm.

Hiện Apple đang đứng trước lựa chọn lớn: tiếp tục dè dặt, chấp nhận tụt lại phía sau, hay đầu tư đột phá, thậm chí đánh đổi nguyên tắc riêng tư để chiếm lại vị thế dẫn đầu?

Chỉ có thời gian mới trả lời được câu hỏi ấy. Nhưng rõ ràng, với Apple, "nền móng AI" không còn là chuyện tương lai xa nữa, mà đã trở thành yếu tố sống còn ở hiện tại.

*Nguồn: BI